Jak pogodzić ekologię i górnictwo. To możliwe! - mówi Czesław Śleziak z Polskiej Izby Ekologii

Berlińska firma Green City Solutions stworzyła konstrukcję pokrytą mchem, która zastępuje około 275 drzew i idealnie sprawdza się w centrach dużych miast. To się nazywa nowoczesna ekologia. Dla województwa śląskiego powinna stać się szansą, by dawać możliwości rozwoju firm, miejsca pracy. Ale mamy problem: jak pogodzić górnictwo z ekologią. Czy to możliwe? W Polsce nadal aż 4 miliony gospodarstw domowych ogrzewanych jest za pomocą tradycyjnych pieców, co jest główną przyczyną powstawania smogu. Na wiele pytań odpowiedzi można uzyskać dziś w Katowicach podczas Konferencji Polskiej Izby Ekologii - „Ekoinnowacje w Polsce. Stan obecny. Bariery rozwoju”.

Rozmawiamy z Czesławem Śleziakiem, przewodniczącym Rady Polskiej Izby Ekologii, b. ministrem środowiska, posłem na Sejm RP w latach 1991-2005.

Jaki jest stan ochrony środowiska w województwie śląskim?
Na odbytej rok temu konferencji Polskiej Izby Ekologii, z udziałem najlepszych śląskich autorytetów w ochronie środowiska, stwierdziliśmy, że w okresie transformacji społeczno-ustrojowej nastąpił imponujący, chociaż nierównomierny, postęp w takich elementach jak: ochrona przyrody, ochrona powietrza, gospodarka odpadami, gospodarka wodno-ściekowa. Było to wynikiem likwidacji znacznej części przemysłu, ale też polityki ekologicznej państwa i samorządów oraz organizacji pozarządowych. Do określonych działań zobowiązaliśmy się na etapie negocjacji o członkostwo w Unii Europejskiej i po wstąpieniu do niej. Nie znaczy to, że możemy spać spokojnie ze względu na zaszłości, skalę zanieczyszczenia, niską świadomość ekologiczną, złe prawo, relatywnie małe środki finansowe. Do zrobienia pozostało jeszcze wiele.

No właśnie, chociażby niska emisja, smog...
Wiele raportów tak zewnętrznych, jak i wewnętrznych instytucji wskazuje, że polskie miasta są w czołówce najbardziej zanieczyszczonych miast. Według raportu WHO, 33 polskie miasta - w tym 14 z województwa śląskiego - znajdują się w pierwszej pięćdziesiątce miast Europy o najwyższym poziomie zanieczyszczenia powietrza. Sprawa jest poważna z najpoważniejszych. Jeżeli co roku z powodu chorób spowodowanych złym stanem powietrza umiera prawie 50 tysięcy osób, w tym kilka tysięcy na raka, to potrzebne są działania nadzwyczajne. Tymczasem stosowne programy i zmiany prawne podjęto dopiero pod ogromną presją społeczną i po interwencji Komisji Europejskiej, która w ubiegłym roku skierowała do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości pozew przeciwko Polsce za nieprzestrzeganie unijnych przepisów dotyczących jakości powietrza.
Co można zrobić natychmiast, by poprawić jakość powietrza. Przecież niedługo jak mieszkańcy Pekinu będziemy musieli chodzić w maseczkach.
Polska Izba Ekologii w ostatnich latach zorganizowała trzy konferencje z cyklu „Czyste niebo nad Polską’’, na których specjaliści różnych dziedzin proponowali różne pomysły i przedsięwzięcia poprawy stanu powietrza. Istota propozycji sprowadza się do radykalnego ograniczenia niskiej emisji i zanieczyszczeń komunikacyjnych. Potrzebne są działania na wielu instrumentach: prawnych, ekonomiczno-finansowych, edukacyjnych, technicznych i pozatechnicznych. Pilnie potrzebujemy prawa regulującego standardy emisji dla instalacji spalania paliw stałych o mocy do 0,5-1 MW oraz standaryzacji jakości kwalifikowanych paliw węglowych. Muły węglowe i kopciuchy muszą natychmiast zniknąć z handlu. Uchwała antysmogowa problemu nie rozwiąże. Potrzebne są radykalne i ekoinnowacyjne działania.

Ekoinnowacyjności poświęcona będzie dzisiejsza konferencja Polskiej Izby Ekologii. Czego można się spodziewać?
Świat się zmienia. Europa zmierza w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym. Polska należy do najmniej innowacyjnych krajów w Europie. W Globalnym Rankingu Konkurencyjności jesteśmy gdzieś w okolicy 72. miejsca. Podniesienie zdolności innowacyjnych polskich przedsiębiorstw, lepsze powiązania między nauką a przemysłem, lepsze wykorzystanie unijnych środków stanowią cały czas niewykonane zadanie. Na konferencji chcemy się zająć tą częścią innowacji, która dotyczy ograniczania negatywnej działalności produkcyjnej na środowisko. Chcemy zdefiniować bariery rozwoju, a także możliwości wsparcia.

Jak w tym kontekście ocenia pan możliwości kadrowe w województwie śląskim. Czy obecny potencjał pozwoli nam wygrać ze smogiem?
W województwie śląskim jest olbrzymi, ale niewykorzystany potencjał w zakresie ekoinnowacyjności. Są uczelnie, kadry. Trzeba tylko zdecydowanie lepiej wykorzystać istniejące możliwości, skierować działania na rzecz zielonych technologii, zielonego biznesu. Niestety, część regionalnej klasy polityczno-gospodarczej dalej pojmuje ochronę środowiska jako zło konieczne, a nie element budowy przewagi konkurencyjnej. Czas się rozejrzeć! Jesteśmy od 16 lat w XXI wieku. Uczestniczymy w wielkiej rewolucji cyfrowej, internecie . Zmierzamy w kierunku społeczeństwa zerowych kosztów krańcowych, jak określił to Jeremy Rifkin... Ale ta ostatnia kwestia to już temat na odrębną rozmowę…