Ile kosztuje w Polsce budowa autostrady? Sprawdźcie, które odcinki A1 są najdroższe

Obecnie w Polsce można już korzystać z 3836,3 km dróg szybkiego ruchu, z których 1671,5 km to autostrady, a 2164,8 km drogi ekspresowe. Program Budowy Dróg Krajowych na lata 2014–2023 (z perspektywą do 2025) przewiduje realizację ok. 3900 km autostrad i dróg ekspresowych.

Sprawdźcie, ile kosztuje budowa odcinków autostrady

Rząd w swoim Planie Budowy Dróg Krajowych założył wydatkowanie na poziomie 135 mld złotych, z czego około 40 mld pochodzi z pieniędzy europejskich. Gwałtowny wzrost cen materiałów, brak rąk do pracy oraz znacząco zwiększone zarobki pracowników, a także trudności logistyczne i niedoszacowane stare umowy wpłynęły na wzrost cen nowych kontraktów. Do tego cały czas mamy do czynienia z trudnymi relacjami kontraktowymi. Wykonawcy widząc, że nie są traktowani po partnersku szukają różnych sposobów i błędów zamawiającego, żeby uzyskać dodatkowe wynagrodzenie lub wydłużyć termin prac.

W tym roku było aż 10 zerwanych umów na budowy dróg. W województwie śląskim najgłośniejsze było wyrzucenie z placu budowy konsorcjum włoskich firm z Salini na czele. Firmy budowały ostatni odcinek A1 do Częstochowy (od węzła Blachownia). Dziś kończy to za nich konsorcjum firm Strabag, Budimex i Budpol.

Przyczyny zerwania umów na budowach w ostatnim czasie były prozaiczne – brak odpowiednich marż. Jeśli ceny materiałów wzrosły o kilkadziesiąt procent to firmy z marżami na poziomie 3-4 proc. nie były w stanie dotrzymać umów podpisanych kilka lat temu.

Tymczasem koszty budowy zwłaszcza autostrad w Polsce są spore. Jednak jak dowodzą eksperci z Multikonsultu Polska, cena takiej drogi jest uwarunkowana wieloma czynnikami. Są elementy, które znacznie podrażają inwestycję.

Jak pisze Jarosław Wielopolski, prezes Multiconsult Polska, trzeba tu zwrócić uwagę, że są to na przykład obiekty (typu estakady) o wartości nawet kilkudziesięciu milionów złotych (przejście dla zwierząt to nawet rząd wielkości 80 mln zł). Są obszary, gdzie same przejścia dla zwierząt stanowią nawet 50 proc. wartości wszystkich obiektów, więc mogą podnieść cenę danego odcinka nawet o 20 proc.

Instytut Badawczy Dróg i Mostów podaje, że łączna wartość kosztów budowy, przebudowy lub dostosowania wszystkich rodzajów przejść dla zwierząt poniesionych w latach 1996-2016 wyniosła około 7 mld zł. Przygotowanie jednego takiego rozwiązania generuje ogromne koszty. Jak podaje Instytut, przeciętny koszt budowy przejścia dla średnich i dużych zwierząt w GDDKiA wynosi około 7,8 mln zł.

- Obecnie, nasza firma – Multiconsult Polska – przygotowuje koncepcje programowe dla trzech odcinków planowanej autostrady A2, od Mińska Mazowieckiego do granicy państwa. Na jednym odcinku od Mińska Mazowieckiego do Siedlec, o długości około 37 km, planowane są do realizacji łącznie 54 przejścia, w tym 9 dla zwierząt dużych (w tym 3 górne), 6 dla zwierząt średnich (w tym 1 górne) oraz 17 przejść dla zwierząt małych i 22 przepusty dla płazów. Przykładowy szacowany koszt przejścia górnego dla dużych zwierząt (o szerokości użytkowej 70 m) na tej autostradzie może wynieść około 20-30 mln zł. Koszt przejścia dolnego dla dużych zwierząt waha się między 9-10 mln zł. Budowa przejść dla średnich zwierząt, a więc o mniejszych parametrach, to rząd kilku milionów mniej. Przejścia dla małych zwierząt i przepusty dla płazów w porównaniu z kwotami wyżej wspomnianych przejść wynoszą znacznie mniej, chociaż przy dużej ich liczbie sumaryczne kwoty zaczynają mieć znaczenie – czytamy w raporcie Multikonsult Polska.

Warto zauważyć, że jeszcze kilka lat temu istniał trend planowania dużej liczby przejść dla zwierząt. Na samej autostradzie A2 na odcinku Świecko – Nowy Tomyśl jest ich łącznie 154 (35 dla dużych i średnich zwierząt, 71 dedykowanych mniejszym zwierzętom i 48 dla płazów i gadów). Obecnie przy wielu inwestycjach, na etapie projektowym, dokonuje się tzw. optymalizacji skutkującej zmniejszeniem liczby przejść w stosunku do zaleceń z wcześniejszych etapów planowania inwestycji (etapu uzyskiwania decyzji środowiskowej). Oczywiście optymalizacja prowadzona jest z uwzględnieniem aktualnych wyników inwentaryzacji przyrodniczych, zmian w projekcie budowlanym i aktualnych uwarunkowań, zaś przyjęte rozwiązania muszą być zaakceptowanie przez organy ochrony środowiska.

Na środowiskowe koszty budowy dróg składają się nie tylko te związane z przejściami dla zwierząt, ale także koszty budowy ekranów akustycznych, urządzeń oczyszczających wody opadowe czy koszty zasadzenia zieleni. Ilość i typ zabezpieczeń akustycznych przy autostradach i drogach ekspresowych wyznacza się na podstawie modelowania akustycznego. Do najbardziej powszechnych rozwiązań należą ekrany akustyczne. Zdarza się jednak, że stosowane są formy lepiej komponujące się w krajobrazie, takie jak ekrany ziemne czy wały ziemne.

Na przestrzeni ostatnich lat zmniejszyły się koszty wynikające ze stosowania zabezpieczeń akustycznych. Doprowadziła do tego zmiana przepisów, w wyniku której podwyższone zostały wartości dopuszczalnego poziomu hałasu w środowisku.

Ponadto, zmieniły się zapisy dotyczące terenów podlegających ochronie przed hałasem. Wcześniej stawiano ekrany nie tylko dla zabudowy istniejącej, ale także dla terenów, dla których miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego przewidywały w przyszłości zabudowę chronioną akustycznie. Obecnie ekrany stosuje się tylko w przypadku aktualnej zabudowy, zaś tam, gdzie jest ona przewidziana w dokumentach planistycznych, zostawia się rezerwę pod ekrany.

Odwrotną tendencję można zaobserwować w przypadku rozwiązań dotyczących odprowadzania wód opadowych i roztopowych z dróg.

W ostatnich latach obserwujemy wzrost liczby projektowanych zbiorników retencyjnych. Wpisuje się to w ogólną politykę (także klimatyczną) ukierunkowaną na retencję wody oraz pozwala na bardziej kontrolowany zrzut wody do odbiorników. Zmniejszyła się natomiast liczba stosowanych urządzeń oczyszczających.

Największym inwestorem w budownictwie infrastrukturalnym w Polsce jest obecnie GDDKiA.Wydaje ponad 20 mld złotych rocznie na budowy i zatrudnia setki tysięcy ludzi.

Do 2015 roku, gdy dobiegał końca PBDK na lata 2011 – 2015, w Polsce oddanych było do użytku:

• 1559,2 km autostrad,
• 1492,2 km dróg ekspresowych.

Obecnie wg danych GDDKiA oddanych do użytku jest:

• 1671,5 km autostrad.
• 2164,8 km dróg ekspresowych .

Najnowsze odcinki dróg oddane do użytku, jakimi może się pochwalić GDDKiA, to między innymi odcinek autostrady A1 z Pyrzowic do południowych dzielnic Częstochowy czy też odcinek trasy S17 z Lublina do Warszawy. Jak łatwo zauważyć, na przestrzeni ostatnich lat, od roku 2015 do chwili obecnej, oddano do użytku przeszło 112 km autostrad oraz ponad 670 km dróg ekspresowych. Część z tych dróg była jeszcze ujęta w PBDK na lata 2011–2015,

W sierpniu br. oddano do użytku wspomniane połączenie Pyrzowice – Częstochowa Południe, a kolejne odcinki znajdują się jeszcze w budowie. Ostatni z nich ma zostać oddany do użytkowania w 2022 roku. Odcinek Pyrzowice – Częstochowa, wedle przyjętego planu, miał być gotowy w roku 2018, jednak, ze względu na opóźnienie w pracach, finalizacji tego odcinka można spodziewać się w roku 2020.

Według danych GUS w 2017 roku nakłady inwestycyjne na drogi publiczne w Polsce wyniosły ponad 24,13 mld zł. Co więcej, według danych GDDKiA w ramach realizacji PBDK 2014-2023 (z perspektywą do 2025 r.) ogłoszonych zostało już 176 postępowań przetargowych na roboty budowlane o łącznej długości 2257,9, km. Natomiast podpisanych zostało 165 umów na roboty budowlane o łącznej długości 2122,1 km i wartości ok. 70 mld zł.

Do głównych elementów wpływających na koszt budowy autostrady zaliczyć można:

• Roboty ziemne (wykopy, nasypy) – 30-40 procent ceny.
• Obiekty inżynierskie (mosty, wiadukty, estakady, węzły drogowe, tunele) – 20-40 procent ceny.
• Obiekty inżynierskie związane z ochroną środowiska (przejścia dla zwierząt) – 5-20 proc.
• Konstrukcje nawierzchni (betonowa, bitumiczna, ilość pasów ruchu, rodzaj konstrukcji na drogach dojazdowych) 5-10 proc.
• Odwodnienie (kanalizacja, systemy otwarte, zbiorniki retencyjne, przebudowa urządzeń melioracyjnych, renowacja rowów meliora- cyjnych) – 5-10 proc..
• Elementy Krajowego Systemu Zarządzania Ruchem (znaki zmiennej treści, monitoring, kanał technologiczny, przesyłanie danych światłowód) 4-6 proc

.

Według autorskich obliczeń firmy Multiconsult Polska koszt budowy 1 km autostrady to 35 mln zł (na przykładzie A1 odcinek C).

Należy jednak brać pod uwagę, że nakłady finansowe różnią się w przypadku poszczególnych odcinków jednej trasy. Dobrym przykładem jest porównanie odcinków autostrady A1 na Śląsku z jej fragmentami w okolicach Częstochowy i Łodzi. Odcinki autostrady A1 na Śląsku w terenie mocno zurbanizowanym, górzystym i czasami ze szkodami górniczymi wymagały dużych nakładów finansowych.

Koszt wybudowania 1 km fragmentów A1 Pyrzowice – Piekary Śląskie, Piekary Śląskie – Maciejów i Maciejów – Sośnica wynosił odpowiednio 99,9 mln, 51,0 mln, 135,7 mln zł netto. Natomiast odcinki autostrady A1 w woj. łódzkim i w okolicy Częstochowy w terenie stosunkowo płaskim, nie- zurbanizowanym kosztowały w przeliczeniu na 1 km: węzeł Kamieńsk (bez węzła) – węzeł Radomsko (z węzłem) – 27,9 mln zł netto, węzeł Radomsko – granica województw łódzkiego i śląskiego – 39,2 mln zł netto, Tuszyn (bez węzła) – węzeł Piotrków Południe (z węzłem) – 24,6 mln zł netto.