Ile kalorii ma banan? Ile waży średni banan ze skórką lub bez? Co wiemy o bananach?

W Polsce bananów uprawiać się nie da. Potrzebują dobrej gleby, temperatur, które nie spadają poniżej 10 stopni i wysokiej wilgotności. Mają płytkie korzenie, więc nie znoszą suszy, co je w naszym kraju dyskwalifikuje. Pisząc o ich korzeniach trzeba jednak odnotować, że sięgają one bardzo głęboko... w przeszłość. Zdaniem niektórych przyrodników banan jest pierwszą rośliną uprawianą przez człowieka. Pierwsze drzewa bananowe miały rosnąć w południowo-wschodniej Azji. Tak naprawdę nie są to jednak żadne drzewa. Banany mają krótkie podziemne łodygi, na których znajdują się pąki. Z każdego pąka wyrastają nad ziemię liście. Osiągają one nawet 10 metrów długości, są więc zdecydowanie największymi liśćmi w świecie roślin. Wyrastający z kłącza liść jest zwinięty w rolkę. Rozwija się tylko częściowo, im dalej, tym bardziej, jednak część przy "pniu" nadal jest zwinięta. Każdy następny liść musi się przez to przebić, w sumie więc liście tworzą coś w rodzaju pnia o grubości dochodzącej do 40 centymetrów i wysokości do 3 metrów.

Najbardziej popularnym bananowym gatunkiem jest Musa paradisiaca var. sapientum. Bardzo oryginalna nazwa! Szczepan i Janina Pieniążkowie, w swojej książce "Owoce krain dalekich", która jest naszym głównym bananowym przewodnikiem, tłumaczą to jako Muza rajska, odmiana mędrców. Skąd ten raj? Wiadomo, banany rosną w ciepłych krajach, ale pamiętajmy, że są roślinami uprawianymi już w prahistorii...

"O niejednym drzewie owocowym mówiło się, że ono właśnie rosło w słynnym rajskim ogrodzie jako drzewo wiadomości dobrego i złego i miało uczynić mędrcami naszych prarodziców i całe ich potomstwo - czytamy w "Owocach krain dalekich". - Nic więc dziwnego, że przypisywano te właściwości także bananowi, który jest może najdawniej uprawianą przez człowieka rośliną. Wąż miał się ukrywać wewnątrz wiązki bananów, stąd nazwa rajskiego owocu. Mikołaj Krzysztof Radziwiłł, zwany Sierotką, w swym pięknym opisie podróży do Ziemi Świętej, Egiptu i Syrii, którą odbył w 1583 roku opowiada, że chrześcijanie w Syrii są pewni, że właśnie banan spowodował upadek Adama i Ewy. Przytaczają oni m.in. taki argument. "Mauza (banan) ma liście na łokieć szerokie i na dwa długie, z których po grzechu snadno było uczynić ciału zasłony".

Skoro już o tym mowa, w roli odzieży występowały nie tylko liście, ale też same banany. W takim kostiumie wystąpiła kiedyś na scenie Josephine Baker.

O wężach w bananach krążą różne, na ogół mrożące krew w żyłach opowieści. Niektóre wiążą się z mitem o trujących końcówkach tych owoców. Bywają one często gorzkie i niesmaczne, ale nie trujące!

Wzmianka o mędrcach w łacińskiej nazwie banana tłumaczona jest także tym, że owoce te miały być głównym elementem diety pustelników. Trzeba przyznać, że myśliciele odżywiali się niezwykle zdrowo. Jeden owoc, w zależności od wielkości, ma przeciętnie od 80 do 100 kalorii.

• Owoc zawiera ok. 20 proc. bardzo łatwo strawnych węglowodanów,
• 1 procent białka,
• pół procenta tłuszczu,
• a poza tym również sporo witaminy C i składników mineralnych.

Warto dodać, że banany mają więcej potasu niż pomidory, są zatem wskazane dla osób z nadciśnieniem. Mają także obniżać poziom cholesterolu, pomagać w leczeniu cukrzycy, dobrze wpływać na wątrobę.

Rajski owoc mędrców ma dwie grupy odmian - słodkie i skrobiowe. Te pierwsze trafiają na nasze stoły, drugie w krajach Afryki i Ameryki Południowej były popularniejsze niż u nas kartofle. Po ususzeniu robi się z nich bezglutenową mąkę, którą przy wypiekaniu chleba miesza się na ogół z mąką pszenną.

Banany stanową 2/3 owoców eksportowanych na świecie. Jeszcze w latach 80. prym w ich produkcji i eksporcie wiodły kraje Ameryki Południowej i Środkowej. W niektórych faktyczną władzę sprawowały koncerny owocowe, kraje te nazywano więc republikami bananowymi. Dziś głównymi producentami bananów są Indie, Chiny, Uganda i Filipiny.

Banany dobrze znoszą dalekie podróże. Wysyła się je niedojrzałe, jednak na to, aby ich zielona skórka stała się żółta, wystarczy je potrzymać przez dwa do pięciu dni w odpowiednich warunkach. Przede wszystkim ważna jest tu temperatura, która nie powinna przekraczać 17-20 stopni. Dojrzewanie bananów przyspiesza etylen, który znajduje się w innych dojrzałych owocach, na przykład w jabłkach, dlatego też lepiej nie trzymać ich razem. Z drugiej strony, brązowe i czarne plamy na skórkach bananów nie oznaczają wcale, że owoce już zgniły, ale - jak podkreślają Pieniążkowie - świadczą o tym, że osiągnęły swój pełny smak.

Zobacz także:

Banany mogą się przeziębić, co im zdecydowanie nie służy. Zdarza się to, gdy niedojrzałe owoce są podczas transportu wystawione na działanie zbyt niskich temperatur. Autorzy "Owoców krain dalekich" piszą, że miąższ bardzo wrażliwych na takie zmiany bananów staje się brunatnożółty i traci swój charakterystyczny smak.

W książkach kucharskich można znaleźć sporo przepisów na potrawy z bananami. Przepisy dotyczące tych owoców pojawiały się zresztą nie tylko wśród receptur kulinarnych. Wielkością i krzywizną bananów swego czasu zajęli się unijni prawodawcy. Zgoda, to absurd, ale wcale nie świadczy o szaleństwie. Raczej o wyrachowaniu - w 2017 roku eksport bananów przekroczył 20 milionów ton. Owoce te trafiają głównie do Stanów Zjednoczonych i Europy.

"Nadmierne ceny na banany nieco spadły. Ta zniżka od razu odbiła na się na pokupie owoców. Dziś banany, choć kosztują jeszcze 3,50 złoty za kilo, rozchodzą się w Polsce w wielkiej ilości, rugując z rynków pomarańcze, od których publiczność, ze względu na cenę, ucieka. Toteż pomarańcze "leżą", a banany "idą" w wielkim tempie, korzystając z obniżonego cła, jakie uzyskały "dojrzewając" w Gdyni" - informowało "Słowo Pomorskie" w lipcu 1933 roku. Trzy i pół złotego za kilogram, rzeczywiście było ceną wysoką.

Pod koniec lat 20. w kiosku z owocami na toruńskim Rynku Nowomiejskim banany można było dostać po złotówce za kilogram. Przed wojną egzotyczne owoce oferował również E. Szymański w swoim sklepie przy Szerokiej 42, a w 1910 roku można je było kupić m.in. w Centralnej Owocarni S. Wojciechowskiego przy ul. Elżbiety (dziś Królowej Jadwigi) 1.