I Kongres Historycznych Miejscowości Mazowsza w Górze Kalwarii

Anita Czupryn
materiały organizatora
Tożsamość, dziedzictwo, rewitalizacja, przestrzeń, kultura. To główne zagadnienia na I Kongresie Historycznych Miejsc Mazowsza, jaki odbył się w dniach 14-15 września w Warszawie i Górze Kalwarii.

Celem dwudniowych spotkań przedstawicieli środowisk naukowych, samorządów, NGO-sów oraz publicznych instytucji było przede wszystkim podzielenie się dobrymi praktykami z zakresu turystyki kulturalnej i wspólne poszukiwania inspiracji do promocji swoich ośrodków. Ale nie tylko. Wymiana informacji, dobre praktyki w zakresie ochrony, rewitalizacji, zrównoważonego rozwoju i promocji historycznych miejscowości województwa mazowieckiego, a także popularyzacja wiedzy na temat ich dziedzictwa i krajobrazu kulturowego – wszystko to pokazało ogromny potencjał historycznych miejscowości województwa mazowieckiego. Jak podkreślali uczestnicy Kongresu, Mazowsze to nie tylko Warszawa; bogactwo narodowego dziedzictwa mogły też pokazać mniejsze ośrodki województwa.

Inauguracja Kongresu miała miejsce 14 września w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie. Paulina Florjanowicz, dyrektor Departamentu Dziedzictwa Kulturowego MKiDN witając gości i uczestników, przedstawiła założenia idei Europejskiego Roku Dziedzictwa Kulturowego 2018 oraz roli Polski w tym programie. Warto zaznaczyć, że Kongres otrzymując Patronat Honorowy ERDK 2018 stał się częścią szerszej inicjatywy o znaczeniu ogólnoeuropejskim. Patronat honorowy nad Kongresem objął również Marszałek Województwa Mazowieckiego Adam Struzik, którego list odczytano podczas obrad.

Swoje wystąpienie miał Grzegorz Kostrzewa-Zorbas, Prezes Stowarzyszenia Ład na Mazowszu, który przekonywał, że dziedzictwo historyczne i kulturowe nie jest obciążeniem i przeszkodą w zrównoważonym rozwoju miejscowości, ale jest potencjałem, który podnosi jakość życia, oraz budując markę miejscowości, buduje jednocześnie markę regionu i województwa. Wskazywał też, w jaki sposób rozwija ono turystykę kulturową, a jest to najszybciej w świecie rosnący rodzaj turystyki. Zatem popularyzacja wiedzy o historycznych miejscowościach i ich dziedzictwie ma zachęcić turystów krajowych i zagranicznych do odkrywania miejsc dotychczas nieznanych.

Głos zabrali również: dr Adam Czyżewski, Dyrektor Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie, Beata Polaczyńska, dyrektor Mazowieckiego Instytutu Kultury i Dariusz Zieliński, burmistrz Miasta i Gminy Góra Kalwaria. Beata Polaczyńska zwracała uwagę na to, że program Kongresu został tak ułożony, aby pokazać w interesujący sposób region Mazowsza z różnych stron.
- Wybraliśmy taką strukturę programu, aby to nie była tylko Warszawa, która dominuje nad regionem – mówiła przed Kongresem dyrektor MIK.

Burmistrz Dariusz Zieliński nie ukrywał, że jest zaszczycony faktem, iż Góra Kalwaria występuje jako gospodarz drugiego dnia Kongresu. – To wyjątkowe miasto, wyjątkowe miejsce pokazujące bogactwo krajobrazu kulturowego. Największym bogactwem barokowej Góry Kalwarii jest przestrzeń i jej zagospodarowanie. Myślę tu zarówno o układzie urbanistycznym miasta, położonym na krzyżu, ale też o unikatowym układzie urbanistycznym średniowiecznego Czerska, ponieważ, gdy mówię o Górze Kalwarii to mówię też o Czersku, sąsiedniej miejscowości leżącej w tej samej gminie. Cieszę się, że ten kongres jest płaszczyzną wymiany doświadczeń, ale również wzajemnego promowania tych unikatowych miejsc. Nasze działania w zakresie rewitalizacji polegają na działaniach zarówno programowych jak i inwestycyjnych. Chcemy, żeby obiekty historyczne służyły mieszkańcom, i turystom – mówił przed kongresem Dariusz Zieliński.

Sesję wykładową rozpoczął prof. Marek Budzyński, wybitny architekt i urbanista, który wygłosił referat o przekształcaniu przestrzeni do potrzeb życia, czyli o relacji Architektura - Człowiek.

O tym, jakie jest znaczenie historycznych miejscowości i ranga skarbów kulturowych Mazowsza w turystyce kulturowej mówił dr hab. Michał Wardzyński z Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego.

Prezentację na temat miast ogrodów przygotował prof. Jeremi Królikowski ze Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego. Uczestnicy i goście zapoznali się też z projektem rewitalizacyjnym, którego inicjatorem jest Mazowiecki Instytut Kultury, a opiekunem merytorycznym Maria Badeńska-Stapp, Miejski Konserwator Zabytków w Żyrardowie.

Pierwszą sesję zakończyła dr Aleksandra Kmak-Pamirska z Niemieckiego Instytutu Historycznego, przedstawiając, w jaki sposób odbywa się promocja historycznych miejscowości w regionie Dolnych Łużyc w Niemczech.

Sesja druga poświęcona była wyzwaniom związanym z rewitalizacją dziedzictwa historycznego, odradzania się kultury lokalnej, turystyki i promocji, w której udział wzięli przedstawiciele samorządów i organizacji pozarządowych z Żyrardowa, Warki, Płocka, Sokołowa Podlaskiego, Linii Otwockiej i samej Warszawy. Zintegrowany Projekt Rewitalizacji m. st. Warszawy dotyczący rewitalizacji warszawskiej Pragi zaprezentował Jacek Grunt-Mejer, Pełnomocnik Prezydenta m. st. Warszawy.

Podczas drugiego dnia Kongresu goście i uczestnicy zwiedzili Górę Kalwarię, miasto założone w 1670 roku przez biskupa Wierzbowskiego jako miejsce dla pielgrzymów, którzy przechodząc ścieżkami drogi krzyżowej mogli poczuć atmosferę Jerozolimy (zresztą pierwotna nazwa Góry Kalwarii to Nowa Jerozolima). Jak zapowiedział burmistrz Zieliński, miasto obecnie pracuje koncepcyjnie nad odtworzeniem XVII-wiecznej drogi krzyżowej.

Goście i uczestnicy odwiedzili Muzeum św. Stanisława Papczyńskiego, żydowski sztetl, zabytki powojskowe oraz średniowieczny Zamek Książąt Mazowieckich w Czersku. Następnie obrady, które otworzył burmistrz Dariusz Zieliński, kontynuowano w Hotelu Koszary Arche – zrewitalizowanym budynku koszar wojskowych. Tu o unikalnych walorach historycznych i przyrodniczych miejscowości mówili przedstawiciele samorządów Góry Kalwarii, Serocka, Pułtuska i Czerwińska nad Wisłą.

Podczas debaty „Strategia konserwacji zabytków Mazowsza”, która była ostatnim punktem programu Kongresu, dyskutowano nie tylko na temat konserwacji i opieki nad zabytkami, ale też rewitalizowania przestrzeni pod kątem zaspokajania potrzeb mieszkańców – zarówno podstawowych, jak i tych, których zadaniem jest poszerzenie kapitału kulturowego.

- Zjawiska związane z opieką zabytków i nadzorem konserwatorskim są często postrzegane jako ograniczenie w rozwoju i adaptacji budynków. Chcielibyśmy, aby ta debata odpowiedziała na pytanie, czy rzeczywiście tak jest, czy rzeczywiście tak być musi – mówiła przed Kongresem Beata Polaczyńska.

Debatę prowadziła Mira Walczykowska ze Stowarzyszenia Ład na Mazowszu, a uczestnikami byli: prof. Jakub Lewicki, Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków, Maria Badeńska-Stapp, Miejski Konserwator Zabytków w Żyrardowie, Dariusz Zieliński, Burmistrz Góry Kalwarii, przedstawiciel samorządu Czerwińska nad Wisłą, przedstawiciele Towarzystwa Opieki nad Zabytkami – Oddział w Czersku i dr Adam Czyżewski, dyrektor Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie.

Dwudniowe obrady Kongresu przyniosły konkretną wiedzę przedstawicielom stowarzyszeń lokalnych i organizacji pozarządowych oraz poszerzyły kompetencje tych osób, które odpowiadają w samorządach za promocję regionów i turystykę lokalną. Ale przede wszystkim osiągnięty został cel nadrzędny, o jakim mówił Grzegorz Kostrzewa-Zorba - wzmacnianie ducha miejsca w historycznych miejscowościach bądź też przywracanie go tam, gdzie został zniszczony przez historyczne zawieje czy złą gospodarkę.

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!
Wróć na i.pl Portal i.pl