Holandia: Wystawa „Projekt III Rzeszy”. Sztuka czy promowanie nazizmu?

W pobliskich lasach miasteczka 's-Hertogenbosch w prowincji Brabancja Północna podczas II wojny światowej naziści założyli niemiecki obóz koncentracyjny Hertogenbosch.

Nigdy wcześniej tak wiele nazistowskich artefaktów nie ustawiono obok siebie. Na wystawie pokazano 277 przedmiotów, od Volkswagen Beetle z lat 40. XX wieku, po rzeźby ulubionego rzeźbiarza Hitlera, Arno Brekera, plakaty propagandowe, filmy nazistowskiej reżyser Leni Riefenstahla, znaczki pocztowe i karabin maszynowy MG42.

Krytycy twierdzą, że muzeum nie oferuje właściwego kontekstu historycznego w czasach oraz że muzeum i jego dyrektor nieodpowiedzialnie przedstawiają sztukę nazizmu.

Wystawa ma cel dydaktyczny, wyjaśnia muzeum. Zabrania się robienia zdjęć, w tym selfie, aby nie promować nazizmu w mediach społecznościowych „Każdy przedmiot jest umieszczony w kontekście historycznym, który podkreśla okropny plan nazistowskiego reżimu. Jeśli obiekty zostaną wyjęte z kontekstu, może to zostać źle zinterpretowane ”- mówi Maan Leo, rzecznik muzeum.

Organizatorzy wystawy otwartej od 7 września do 19 stycznia 2020 r. chcą, aby inspirowała do refleksji na temat różnych sposobów, jakimi Trzecia Rzesza zdobyła serca i umysły Niemców. „Ta wystawa pokazuje, jak nazistowski design przenikał do społeczeństwa w latach 1933–1945” - tłumaczy Maan Leo. „Ważne jest, aby wiedzieć, jak przebiegał ten proces uwodzenia i jaką rolę odgrywał projekt„ w czasach rozkwitu nazizmu ”- mówi. Zdaniem rzecznika stanowisko, które muzeum przyjęło jest krytyczne.

Wystawa zaczyna się od wyjaśnienia związku między rasowo czystym nazistowskim ideałem a „projektem” „nowego człowieka” i jego otoczenia. - Od początku było dla nas jasne, że musi to być odpowiednia wystawa designu, na której postanowiliśmy pokazać i objaśnić design we wszystkich jego formach, aż do kształtowania krajobrazu. - Chcieliśmy podkreślić ogromne zainteresowanie nazistów estetyką prezentacji ich partii, państwa i ideologii, z Adolfem Hitlerem jako głównym inicjatorem. Narodowi socjaliści postrzegali architekturę i sztukę dekoracyjną jako ważne przejawy nowego kulturalnego punktu kulminacyjnego w historii Niemiec. Forma miała uwodzić społeczeństwo. Historia nazizmu opowiedziana przed pomysłodawców wystawy kończy się wizją wojny totalnej i projektami komór gazowych z Auschwitz – wyjaśniają organizatorzy.

Prace nad stworzeniem wystawy trwały dwa lata, była ona konsultowana ze społecznością żydowską miasteczka 's-Hertogenbosch (oddalonego o ok. 80 km na południe od Amsterdamu) i organizacjami reprezentującymi ludność żydowską w Holandii. Muzeum skonsultowało się także z Izraelskim Centrum Informacji i Dokumentacji (CIDI), które monitoruje antysemityzm w tym kraju.

„To oczywiście bardzo delikatny temat” - mówi Paul van der Bas, rzecznik CIDI. „Ale dopóki odbywa się to w odpowiednim kontekście, nie stanowi dla nas problemu”, dodaje w rozmowie z agencją AFP. „Taka wystawa powinna powstać w dzisiejszym świecie” - mówi Jan de Vries, profesor historii „Zawiera bardzo silne przesłanie: terror można ukryć pod pięknym przebraniem”.