Grzywacz nakarmi pisklęta ptasim mleczkiem, a sam chętnie zje brukselkę. Zobacz, jak wyglądają największe gołębie i jakie mają zwyczaje

Grzywacz (Columba palumbus), choć jest określany jako ptak średniej wielkości, jest największym polskim gołębiem, a do tego ma mocną budowę, z szeroką piersią, co jeszcze wzmaga wrażenie, że jest naprawdę potężny. Długość jego ciała waha się od 41 do 45 cm (dla porównania – gołąb miejski mierzy 29-35 cm), a rozpiętość skrzydeł sięga ponad 60 cm. Do tego masa ciała również robi wrażenie, bo jest to ok. 500-600 g, czyli grzywacz waży 100 razy więcej niż najmniejszy polski ptak, jakim jest mysikrólik.

Poza rozmiarami grzywacz od miejskich gołębi, różni się upierzeniem. Ma niebieskoszarą głowę oraz skrzydła i grzbiet, natomiast na piersi szarość jest podbita różem lub czerwienią. Głowa jest bardziej niebieskawa niż reszta ciała, a na szyi jest pas opalizujących piór. Pod nim, po bokach szyi, znajdują się dwie szerokie i wydłużone białe plamy. To właśnie ta grzywa, od której pochodzi nazwa ptaka, ale w rzeczywistości zdecydowanie bardziej kojarzy się z kołnierzykiem. Nie mają jej młode ptaki. Biały pas widać również wzdłuż krawędzi złożonych skrzydeł, a ich końcówki (lotki) są ciemnoszare, podobnie jak pióra ogona (sterówki).

Grzywacze jeszcze stosunkowo nie tak dawno temu żyły w widnych lasach, szczególnie liściastych i mieszanych (ich nazwa nadana w XVIII wielu oznacza dzikiego lub leśnego gołębia). Jednak z czasem odkryły uroki miejskich parków, ogrodów, a nawet co bardziej zielonych osiedli i zaczęły je zasiedlać. Ale zmieniły nie tylko typ miejsca zamieszkania, ale też znacznie powiększyły obszar, na którym występują. Do Polski przybyły z zachodu, a jeszcze 50 lat temu były prawdziwą rzadkością. Obecnie występują w całym kraju (choć nadal jest ich więcej np. na Dolnym Śląsku). Są określane jako średnio liczne ptaki, ale przybywa ich.

Polecamy też: Kawki to miejskie ptaki i prawdziwe mądrale. Sprawdź, czego o nich nie wiedziałeś

W okresie lęgowym, który jest wyjątkowo długi, grzywacze łączą się w pary. Kiedy akurat nie wysiadują jaj lub nie karmią młodych, można spotkać ich pary, spacerujące dostojnym i niespiesznym krokiem po trawniku. Często chadzają też pojedynczo, bo na zmianę opiekują się jajami i pisklętami. Natomiast pojawienie się potomstwa poprzedzają zaloty, w czasie których samce wykonują tzw. loty tokowe. Polegają one na tym, że podlatują do partnerki… głośno klaszcząc skrzydłami. Poza „oklaskiwaniem” wybranki gruchają do niej niskim głosem.

Grzywacze często uchodzą za niezbyt płochliwe ptaki, które dają się obserwować i fotografować, ale są też bardziej nieśmiałe osobniki, które zrywają się do lotu na każdy „podejrzany” widok. Również wtedy skrzydła grzywaczy wydają charakterystyczny, klaszczący dźwięk.

Grzywacze mogą mieć nawet 4 lęgi w roku, jednak składają tylko po dwa jaja, a wiele młodych ginie. Patrząc na konstrukcję gniazda, można się dziwić, że jakieś jajo lub młode w ogóle może w nim przetrwać (choć to nie talenty budowlane rodziców są przyczyną utraty lęgów). Gniazdo grzywacza wygląda jak pęk patyczków niedbale rzucony na gałąź. Ptaki jednak troskliwie wysiadują jaja, a potem zajmują się młodymi.
Tu niespodzianka dla tych, którzy hasło „ptasie mleczko” odłożyli między bajki lub na półkę ze słodyczami. Grzywacze, jak inne gołębie, naprawdę karmią pisklęta ptasim mleczkiem. Z tym że nie wyobrażajmy sobie piskląt przystawionych do matczynej piersi – ptasie mleczko to wydzielina wola ptaków. Jest bogata w tłuszcze i białko, a tworzą ją i samice, i samce. Karmienie ptasim mleczkiem trwa przez kilka dni, potem podawany jest bardziej stały pokarm.

Czytaj także: Kosy to pożyteczne ptaki, które pięknie śpiewają. Poznaj ich zwyczaje

Gołębie grzywacze mają dość zróżnicowany jadłospis, a co ciekawe do ich ulubionych pokarmów, należy m.in. szpinak oraz brukselka. Ale chętnie sięgają po wszelką zielonkę, w tym zarówno świeże pędy, jak i resztki roślin. Zjadają też drobne owoce, nie pogardzą ślimakiem, pędrakiem czy dżdżownicą. Wysoko na liście są ziarna – zarówno dzikich roślin, w tym licznych chwastów, jak i zbóż. Po zakończeniu lęgów chętnie gromadzą się w większe stada i wspólnie żerują na ścierniskach, ugorach, łąkach. Zjadają resztki pozostałe po zbiorach, zarówno zbóż, jak i warzyw.

Jeśli grzywacze zimują w naszym regionie i chcemy ugościć je w karmniku, sypnijmy do niego różnych ziaren. Możemy dodać też owoce (np. jabłka), albo „zieleninę”, np. w postaci brukselki, choć w czasie mrozów ten pokarm nie jest do końca dobry, bo jest niskokaloryczny (lepiej traktować go smakowity kąsek, a nie danie główne). Grzywacze docenią też owoce roślin ozdobnych, jeśli znajdą je w ogrodzie.

Polecamy też: Rudzik to mały wojownik, który lubi samotność i pięknie śpiewa. W Anglii stał się symbolem Bożego Narodzenia, ale mieszka też w Polsce

Część grzywaczy, szczególnie żyjących w miastach i mających dostęp do pokarmu, pozostaje na miejscu. Ale wiele ptaków wędruje na południe i zachód. Z tym że nie są przenosiny na odległe zimowiska, a raczej podążanie za dostępnym pokarmem.

Ten gatunek nie należy do ptaków objętych ochroną, a w okresie od 15 sierpnia do 30 listopada jest gatunkiem łownym.

Wybrane źródła
ekologia.pl
Kruszewicz, A., Ptaki Polski od A do Ż, Warszawa 2010
niechzyja.pl
ptaki.info
przygodyprzyrody