Firmy unikają płacenia podatku dochodowego w Polsce Alarmujący raport Polskiego Towarzystwa Gospodarczego

9 branż pod lupą Polskiego Towarzystwa Gospodarczego

Raport Polskiego Towarzystwa Gospodarczego analizuje wysokość odprowadzanego podatku CIT przez firmy działające w 9 gałęziach polskiej gospodarki, w branżach: handlowej, spożywczej, motoryzacyjnej, telekomunikacyjnej, medialnej, budowlanej, IT, alkoholowej i tytoniowej:

„Polskie Towarzystwo Gospodarcze wyłoniło na podstawie kryterium wielkości przychodów z liczby około 2800 firm liderów branż. Jednocześnie w analizie nie uwzględniono spółek z udziałem Skarbu Państwa oraz, ze względu na profil działalności – sektora finansowego. Konstrukcja raportu opiera się na analizie poziomu rentowności przedsiębiorstw (EBIT) (...) oraz korelacji tej wielkości z wielkością należnego podatku dochodowego od osób prawnych na przestrzeni lat 2012-2019”.
W rezultacie analityczna praca wykonana przez tę instytucję pozwala czarno na białym dostrzec, które firmy i w jakich branżach płacą największy podatek CIT, a które unikają tego podatku jak ognia, przypuszczalnie stosując mechanizmy agresywnej optymalizacji podatkowej.

Z pustego i Salomon nie naleje

PTG apeluje o dalsze uszczelnianie polskiego systemu podatkowego. W ocenie tej instytucji dałoby to znacznie więcej pożytku niż podnoszenie podatków i pozwoliło ukrócić panujący wśród niektórych firm proceder niepłacenia CITu. W dobie pandemii lepiej skupić się na poprawie ściągalności tych podatków, które i tak powinny trafiać do polskiego fiskusa, ale które – z różnych powodów – trafiają do skarbu państwa w wysokości niższej niż powinny bądź całkowicie gubią do niego drogę. Podwyższanie podatków w „czasach zarazy”, gdy wiele branż nadal poważnie odczuwa skutki koronawirusa, nie wydaje się najlepszym pomysłem. Zwłaszcza w obliczu trudności związanych ze skutecznym ściąganiem tych już istniejących podatków.

Eksperci PTG przypominają przytomnie, że „łatanie” systemu poboru podatku CIT w Polsce już się zaczęło. Co więcej, samo Ministerstwo Finansów odnotowało na tym polu znaczące i ważne sukcesy. W latach 2016-2018 resort wprowadził bowiem reformy uszczelniające, dzięki którym w kolejnych latach sukcesywnie rosły wpływy budżetowe z tytułu tej daniny. W 2017 roku wyniosły one 29,8 mld zł, w 2018 roku już 34,6 mld zł, a w ubieglym roku rekordowe prawie 40 mld zł.

Dalsze uszczelnianie systemu poboru CIT byłoby w oczach ekspertów Polskiego Towarzystwa Gospodarczego gwarancją efektywnej ściągalności tej daniny ze strony tych firm, które dzisiaj albo nie płacą jej w ogóle, albo jest ona niewspółmierna do ich rynkowej pozycji. Niestety, przykładów na taki stan rzeczy jest aż nadto.

Papierek lakmusowy CIT w Polsce: handel i papierosy

Swoistym papierkiem lakmusowym ukazującym większość trudności związanych z egzekwowaniem podatku CIT są u nas dwie branże: handlowa i tytoniowa. To w nich jak w soczewce skupiają się wszystkie problemy związane z egzekwowaniem tego podatku oraz jego unikaniem przez wiele firm. To również dwie branże, których liderzy w wysokości zapłaconego CIT za 2019 rok znaleźli się na podium największych płatników.

Spółki działające w branży handlowej rok do roku notują wielomiliardowe przychody. Ale już po stronie wykazywanych do opodatkowania dochodów sytuacja nie maluje się u nich ponoć tak różowo. Jak czytamy w raporcie PTG, są w branży handlowej: „spółki takie jak Auchan, Tesco czy Carrefour, które bądź nie wykazują podatku CIT, bądź w znikomej wielkości”.
Ale są też firmy, które rok do roku odprowadzają do budżetu państwa krocie: „Niekwestionowanym od wielu lat liderem płacenia podatków w tej kategorii branżowej w Polsce jest Jeronimo Martins, właściciel sieci sklepów Biedronka, który tylko w 2019 r. odprowadził do budżetu państwa ok. 624 mln zł oraz Rossman, z podatkiem należnym na poziomie 231 mln zł” – zauważają eksperci Polskiego Towarzystwa Gospodarczego.

I odnotowują, że tylko w ubiegłym roku przychody analizowanych przez PTG spółek z tej gałęzi gospodarki wyniosły niemal 150 miliardów złotych. Wykazany podatek dochodowy byl natomiast o kilka rzędów wartości niższy – wynosił łącznie ok. 1,05 mld zł. Niektóre ze spółek branży handlowej podatku CIT nie odprowadziły jednak w ogóle. Dlatego PTG zauważa, że: „Patrząc na wyniki wielu sieci handlowych w Polsce aż dziw bierze, że opłaca im się taką działalność prowadzić”.

Z kolei w sektorze tytoniowym tylko jedna firma rok w rok, od ponad 7 lat, płaci podatek CIT większy niż wszystkie pozostałe firmy liczone łącznie. Mowa o spółce Philip Morris Polska Distribution. Tylko w ubiegłym roku spółka ta odprowadziła do budżetu państwa ok. 227 mln zł CIT – to blisko trzykrotnie więcej, niż wszystkie pozostałe firmy, które łącznie odprowadziły 79 mln zł z tytułu CIT. Co więcej, niektóre firmy z sektora tytoniowego zaczęły płacić CIT dopiero w 2016 roku, choć wielkość tego podatku nadal jest u nich niska w proporcji do ich przychodów oraz ich faktycznych udziałów w rynku.
Polskie Towarzystwo Gospodarcze zwracając uwagę na dysproporcje w wysokości CIT w branży tytoniowej, stawia pytanie: „Zgodnie z informacjami prasowymi BAT Polska Trading Sp. z o.o., JTI Polska Sp. z o.o. i Imperial Tobacco Polska S.A. reprezentują prawie 70% rynku wyrobów tytoniowych. Dlaczego więc cała trójka odprowadza do budżetu państwa niewiele ponad 30% podatku CIT? Odpowiedzi na to pytanie powinien poszukać resort finansów”. Tym bardziej, że firma Imperial Tobacco Polska S.A., wykazująca najniższe przychody i najniższy udział w całym rynku, płaci drugi co do wielkości CIT spośród wszystkich firm z tego sektora.

Na osłodę: najwięksi płatnicy CIT w 9 gałęziach polskiej gospodarki

Po lekturze raportu Polskiego Towarzystwa Gospodarczego czuć przede wszystkim niesmak. Jest w nim jednak także kilka pozytywnych akcentów. Do takich zalicza się ranking firm-liderów swoich branż, które sumiennie i od lat płacą podatki w Polsce. Lista największych płatników CIT w każdej z 9 analizowanych przez Polskie Towarzystwo Gospodarcze branż przedstawia się następująco (kolejność tego rankingu ustala wysokość podatku zapłaconego przez lidera danej branży):

1.Branża handlowa: Jeronimo Martins Polska SA – 624 mln zł CIT w 2019 roku
2.Branża telekomunikacyjna: P4 Sp. z o.o. – 269 mln zł CIT w 2019 roku
3.Branża tytoniowa: Philip Morris Polska Distribution – 227 mln zł CIT w 2019 roku
4.Branża alkoholowa: Kompania Piwowarska SA – 145 mln zł CIT w 2019 roku
5.Branża IT: Allegro.pl Sp. z o.o. – 138 mln zł CIT w 2019 roku
6.Branża budowlana: Budimex SA – 123 mln zł CIT w 2019 roku
7.Branża motoryzacyjna: Volkswagen Poznań Sp. z o.o. – 116 mln zł CIT w 2019 roku
8.Branża spożywcza: Nestle Polska SA – 96 mln zł CIT w 2019 roku
9.Branża medialna: Telewizja Polsat Sp. z o.o. – 91 mln zł CIT w 2019 roku

Biorąc pod uwagę zarówno powyższą listę, jak również wszystkie firmy znajdujące się poza nią, ale sumiennie odprowadzające CIT w Polsce, Polskie Towarzystwo Gospodarcze stawia na koniec pytanie: czy nie powinno się w jakiś sposób doceniać tych przedsiębiorstw, które rzetelnie wywiązują się z podatkowych obowiązków wobec państwa.