Festiwal „Niepokorni Niezłomni Wyklęci” w Gdyni. Wielki głód na obrazy prawdy

Raptem tydzień po Festiwalu Filmowym odbył się w Gdyni festiwal filmowy „Niepokorni Niezłomni Wyklęci”. Sale kinowe Gdyńskiego Centrum Filmowego nie mieściły wszystkich chętnych widzów.

Imponująca frekwencja na pokazach filmowych dokumentów wymownie zaświadczyła o skali społecznego głodu na obrazy prawdy historycznej. Z sześćdziesięciu filmów nadesłanych na odbywający się po raz ósmy festiwal „NNW”, do konkursu zakwalifikowano 27.

Oprócz tego, w sekcji osobnej „Młodzi dla Historii” rywalizowało 14 filmów. Kilka prac wyświetlono na pokazach specjalnych, wśród nich np. „Kochankowie z lasu” Arkadiusza Gołębiewskiego czy „Bitwa wrocławska” Beaty Januchty.

W konkursie głównym najsilniejsze wrażenie wywoływały dokumenty utrwalające wizerunki sędziwych weteranów niepodległościowego oporu. Na przykład filmowy portret pani Lidii Lwow-Eberle, ostatniej towarzyszki życia mjr. „Łupaszki” (w filmie Rafała Mierzejewskiego „Cztery życia Lidii Lwow”, nagroda Prezesa TVP), czy Jana Piwnika i Eugeniusza Kaczyńskiego (w filmie Sławomira Mazura „Ostatni żołnierze Ponurego”). Niemniej cenne były obrazy przybliżające losy ofiar terroru ludowej władzy z nadania Moskwy, w filmach o mjr. Hieronimie Dekutowskim (wyróżniony przez jury film „Zapora” Konrada Starczewskiego), czy film o „przeklętym wśród wyklętych” partyzancie Stanisławie Grabdzie z Brygady Świętokrzyskiej, skazanym w roku 1952 na podwójną karę śmierci.

Z kolei dokument sfabularyzowany pt. „Ojcu” wykonała znana aktorka Liliana Komorowska Głąbczyńska, gdańszczanka z urodzenia (grała w „Austerii” Jerzego Kawalerowicza). Film zrealizowany wraz z Dianą Skaya, poświęcony został postaci Adama Bandrowskiego, który w roku 1938 stał się ofiarą przeprowadzonej z rozkazu Stalina na Ukrainie „Operacji polskiej” (film uzyskał Nagrodę im. Janusza Krupskiego).

Główną nagrodę festiwalu Złoty Opornik otrzymał Henryk Jurecki za film: „Hieronim Bednarski. Wyklęty z czerwonej wsi”. Autor dokonał rekonstrukcji tragicznej biografii jednego z uczestników akcji „Burza”, która pochłonęła 50 tysięcy bojowników AK. Przeciw Bednarskiemu, tropionemu bezskutecznie przez UB (mimo objęcia amnestią w roku 1947) rzucono w pościg 15 pułków NKWD! Twórca filmu dotyka skrajnie ostrych ideologicznych podziałów w polskim społeczeństwie (w okolicach, z których pochodził skazany w roku 1953 na karę śmieci Bednarski, do dziś nie brak sympatyków zbrodniczego systemu).

Jury wyróżniło dwa filmy nawiązujące do przeszłości polskich Żydów. W fabularyzowanym „Dotknięciu Anioła” Marek T. Pawłowski odtwarza historię rodziny ostatniego przewodniczącego gminy żydowskiej w Oświęcimiu, a w filmie „Tora i Miecz” Anna Ciałowicz i Robert Kaczmarek zarysowują motywy różnych ugrupowań uczestniczących w Powstaniu w warszawskim getcie w roku 1943.

Najtrudniej w czasie festiwalu było dostać się na projekcję filmu „303” Tomasza Magierskiego, który opowiada o trzech pilotach ze sławnego dywizjonu 303: Witoldzie Urbanowiczu (jednym z najskuteczniejszych polskich pilotów myśliwskich w historii), Mirosławie Fericiu - kronikarzu polskiej eskadry oraz Johnie Kent’cie, z pochodzenia Kanadyjczyku, dowódcy dywizjonu.

Magierski odszukał na Zachodzie pilotów Franciszka Kornickiego i Stanisława Sochę, a także dzieci bohaterów jednostki: Witolda Urbanowicza jr.,Mirosława Fericia i Alexandrę Kent, która przyjechała do Gdyni na projekcję i w dowód uznania zasług ojca odebrała Sygnet Niepodległości.

Film - wyróżniony nagrodą dyrektora festiwalu - przypomina, że większość pilotów z Dywizjonu 303 nie wróciła po wojnie do Polski.

Nagrodę Główną w sekcji Młodzi dla Historii przyznano filmowi „Dar męstwa” w reż. Weroniki Prażmo. Nagrodę specjalną „Platynowego Opornika” przyznano Marii Dłużewskiej, reżyserce m.in. filmów „Ksiądz”, „Polacy”, „Mgła”.

Czytaj także: FESTIWAL FILMOWY W GDYNI