Dzień Matki na archiwalnych fotografiach. Przedwojenne zdjęcia ze zbiorów Gdańskiej Galerii Fotografii Muzeum Narodowego w Gdańsku [galeria]

Na zdjęciu z 1931 roku pochodzącym z mojego rodzinnego albumu są aż trzy mamy! Moja mama (nie ma jeszcze roku), mama mojej mamy (lat 26) , czyli moja babcia i mama mojej babci - prababcia. Trzy osobne historie na jednej fotografii. Jakie historie kryją w sobie zdjęcia matek ze zbiorów Gdańskiej Galerii Fotografii?
Niestety, nie wszystkie są nam znane. Wiemy, kim była bohaterka zdjęcia Tadeusza Rzący karmiąca dziecię w ogrodzie. To żona fotografa, Francuzka Maria Horteaux. W Francji się poznali, artysta - jeden z pierwszych polskich autorów fotografii kolorowej - jeździł tam często, po fotograficzne nowinki techniczne. Była oddaną żoną i troskliwą matką Tadeusza - juniora - chłopiec pozuje z mamą do zdjęcia - i Zosi. Maria pojawia się na wielu zdjęciach męża. Szczególnie cenne są fotografie barwne, gdzie jawi się nam jako muza artysty.

Czy macie podobne zdjęcia z początku XX wieku w Waszych rodzinnych albumach? Pokażcie je! opublikujemy je w galerii!

Dzień Matki na dawnych fotografiach. Wasze zdjęcia!

Matki z dziećmi na fotografiach z początku wieku. Niby wszystko jest tak samo jak dziś. Ta sama troska, czułość, zachwyt… Tak samo, a jednak inaczej.
Bo fotografia była inna. Może nie tak wyrafinowana technicznie, nie tak przebojowa tematycznie, a jednak jak bardzo nowatorska! Na zdjęciu Tadeusza Rzący z 1901 roku Maria Horteaux karmi synka piersią! Niezwykle intymna scena, mało takich ujęć w historii fotografii, nieczęsto pojawiają się nawet w albumach rodzinnych. Niewielu ojców odważyło się, by zatrzymać w kadrze ten moment, scenę niby zwyczajną i codzienną, a jednak bardzo chronioną w przestrzeni domowego zacisza. Mama z dzieckiem to w ogóle obrazek rzadko spotykany w dawnej fotografii. Przeważnie to całe portrety rodzinne wykonywane w atelier. Jeśli takie fotografie zrobione są w innej przestrzeni, to głównie wtedy, gdy fotografującym był ojciec rodziny. Tak jest w przypadku zdjęć, na których widnieje Tadeusz Płocki z mamą. To fotografie z okolic Lwowa, z lat 1920-30. Przekazany nam album rodziny Jana i Zofii Płockich zawiera zdjęcia dokumentujące działalność Towarzystwa „Sokół” zajmującego się poza sportem m. in. teatrem amatorskim W zdjęcia te „wkradła się” niejako fotografia rodzinna, bo też żona autora była aktorką, grała w wystawianych spektaklach, stała się więc główną bohaterką tych ujęć. Z innego, tworzonego przed 1918 rokiem, albumu Henryka Sylwestrowicza, przemysłowca z Kijowszczyzny pochodzi fotografia kobiety w długiej stylowej sukni, to prawdopodobnie szwagierka Sylwestrowicza ze swą córeczką na ramionach. O wielu tych zdjęciach nie wiemy jednak nic. Często ofiarodawcami albumów były osoby trzecie, które bieg historii przywiódł do Gdańska.

Niezwykłe, że w gdańskiej galerii znalazły schronienie zdjęcia matek, o których nikt już nie pamięta. To się nazywa ocalić czas!
Zwłaszcza że wiele z tych fotografii pochodzi z dalekich stron, głównie z Kresów. To pamiątki, które wędrowały z ludźmi po świecie jako bezcenny dokument historyczny, drogocenne dziedzictwo. Scheda pamięci. Może tożsamość bohaterek tych fotografii uda się rozpoznać Czytelnikom gazety? Wszak żyją jeszcze w Gdańsku spadkobiercy tradycji z tamtych stron.

Niezwykły czar tych fotografii to oczywiście efekt dawnej, niepodrabialnej techniki. Sposób fotografowania, jak żaden inny, wyzwalający w odbiorcy czułość i wzruszenie.
Atmosferę tworzy kostium fotografowanych osób, ale sentymentalny efekt wywołuje też po prostu miniony czas. Wiele z tych fotografii jest odbarwionych, widać na nich wysrebrzenia i błyszczące plamy, rezultat częstego dotykania podczas oglądania albumu lub naświetlenia białym światłem. Ale wiele z tych dawnych zdjęć zachowało się w nienaruszonym stanie, bo odbitki wykonane zostały na grubym, trwałym kartoniku, tzw. carte de visite przeznaczonym do wysłania, jak pocztówka. Albumy rodzinne pełne były takich zdjęć.

Na zdjęciach są też nianie z dziećmi, mamki.
„Drugie” mamy. W bogatych domach, to one opiekowały się dziećmi na co dzień, wychowywały, nawet karmiły piersią. Szczególnym zdjęciem w naszej kolekcji jest fotografia z lat 40 ukazująca mamę z dwójką synków. Nosi tytuł „Witaj mamusiu!”, a jej autorem był radziecki fotoreporter, korespondent wojenny - dokumentował na przykład oblężenie Stalingradu - Georgij Zelma. Fotografia znalazła się w XII Biuletynie Gdańskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Fotograficznego z 1949 r. Uścisk chłopców jest może pozowany, ale jakże serdeczny.

Przykuwa też uwagę zdjęcie rodziny na wycieczce samochodowej.
Tytuł - „Pierwsza przejażdżka”. Pełne równouprawnienie, choć zdjęcie zrobiono na Kijowszczyźnie w latach 30. Mama za kierownicą, tata, trzymając dziecię na kolanach, otwiera nad żoną ochronny parasol. To ona jest królową tej sytuacji.

Fotograficzne przesłanie na Dzień Matki?
Zróbmy sobie zdjęcie z mamą już dziś i wydrukujmy je z telefonów i tabletów, bo przecież nagle wszystko może się zmienić, a fotografia zostanie na zawsze, jest ważnym dokumentem naszego życia, rodzinnych relacji, a nawet świadectwem naszej - do tych nam najbliższych - bezgranicznej miłości.