Czy stoimy przed kolejną rewolucją kopernikańską?

W Polsce od kilku miesięcy działa Akademia Kopernikańska, której struktury i działalność operacyjna są na etapie wdrażania, a której szczególna uroczysta inauguracja odbędzie się 19 lutego 2023 roku w Toruniu na Pierwszym Światowym Kongresie Kopernikańskim, w 550. rocznicę urodzin Mikołaja Kopernika. Niezwykłą siłą i znaczeniem tej instytucji jest fakt, że w jej skład osobowy wchodzi połowa znanych autorytetów naukowych z całego świata i połowa z Polski, co powinno przenosić Polską naukę i jej zastosowania społeczne oraz gospodarcze na światowy poziom. Wskutek tego model społeczny i ekonomiczny Polski ma szansę być bardziej przyjazny człowiekowi i efektywniejszy gospodarczo poprzez wdrażanie systemu solidaryzmu społeczno-gospodarczego.

Akademia Kopernikańska jest nową instytucją w systemie polskiej nauki, a stając się organizacją międzynarodową będzie dobrze służyła wspieraniu i promocji wdrożeń oraz osiągnięć polskiej nauki realizowanych w różnych obecnie istniejących ośrodkach akademickich i centrach badawczo-rozwojowych, wiedzy o polskiej historii i dziedzictwie narodowym w świecie, a także promocji współpracy w dziedzinie kultury, edukacji, nauki, życia społecznego i gospodarczego. Do kluczowych zadań Akademii należą: przyznawanie Nagród Kopernikańskich, nadzorowanie i wspieranie działalności Szkoły Głównej Mikołaja Kopernika, koordynacja programu Ambasadorów Międzynarodowej Akademii Kopernikańskiej, realizacja Światowego Kongresu Kopernikańskiego, realizacja badań naukowych i wdrożeniowych w obszarach społecznych i gospodarczych Polski w Międzynarodowym Centrum Badań Mikołaja Kopernika, w którym będą pracowali naukowcy z całego świata. Akademia opiera się na pięciu filarach, odpowiadających obszarom dorobku Mikołaja Kopernika, które stały się podstawą organizacji Izb Akademii. Należą do nich astronomia, ekonomia, prawo, medycyna, teologia i filozofia.

Ustawa o Akademii Kopernikańskiej określa ogólne ramy organizacji Akademii, które docelowo zostaną uszczegółowione w statucie Akademii Kopernikańskiej uchwalanym przez Walne Zgromadzenie Akademii Kopernikańskiej, zaś pierwszy statut zostanie nadany przez Premiera Rządu Rzeczypospolitej Polskiej. Działalność Akademii koncentrować się będzie na wybranych obszarach badawczych, określonych zakresem tematycznym działających w jej ramach Izby Astronomii i Nauk Matematyczno-Przyrodniczych, Izby Nauk Ekonomicznych i Zarządzania, Izby Nauk Medycznych, Izby Filozoficzno-Teologicznej, Izby Nauk Prawnych, a więc są to dziedziny nauki zbieżne z głównymi obszarami działalności badawczej Mikołaja Kopernika.

W skład Akademii wejdzie także Izba Laureatów Nagrody Kopernikańskiej, której prestiż może być w przyszłości symbolicznie porównywalny do „Nagrody Nobla”. W skład Akademii wchodzić będzie maksymalnie 120 osób powoływanych przez Prezydenta RP na wniosek poszczególnych Izb Akademii. Kandydat musi otrzymać pisemną rekomendację od co najmniej dwóch dotychczasowych członków oraz poparcie całej Izby. Pierwszy skład członków Akademii, nieprzekraczający połowy pełnego składu każdej z Izb powołuje Prezydent RP na wniosek Ministra Edukacji i Nauki.

W ramach Akademii Kopernikańskiej będzie działać, w oparciu o ustawę o Szkolnictwie Wyższym, Szkoła Główna Mikołaja Kopernika, której celem jest kształcenie nowych naukowców oraz prowadzenie badań naukowych i prac rozwojowych. Mieszcząca się w Warszawie szkoła będzie integrować działania Kolegium Astronomii i Nauk Przyrodniczych w Toruniu, Kolegium Nauk Medycznych w Olsztynie, Kolegium Nauk Ekonomicznych i Zarządzania w Warszawie, Kolegium Nauk Filozoficzno-Teologicznych w Krakowie i Kolegium Nauk Prawnych w Lublinie.

Osoby o uznanej reputacji i dorobku oraz szerokim międzynarodowym uznaniu, po zatwierdzeniu przez Zgromadzenie Akademii, mogą otrzymać stypendium na realizację projektów upowszechniających to, co w nauce i kulturze polskiej najważniejsze i najcenniejsze oraz na budowanie współpracy międzynarodowej w tych obszarach. Dotacja może zostać przyznana w maksymalnej wysokości 500 000 zł.

W ramach Akademii Kopernikańskiej będzie działać Centrum Badań Mikołaja Kopernika ukierunkowane na agregację wysiłków w obszarach badawczych Akademii, wykorzystywanie synergii doświadczeń i współpracy różnych jednostek naukowych w kraju oraz za granicą, programowanie i koordynacja projektów badawczych, a także organizowanie międzynarodowych konferencji i warsztatów naukowych.

Ważnym obszarem działalności Akademii są Nagrody Kopernikańskie dla wybitnych naukowców z osiągnięciami o przełomowym znaczeniu dla świata nauki w skali światowej. Indywidualna nagroda pieniężna w wysokości równowartości 500 000 zł jest formą uznania osiągnięć naukowców przesuwających granice dotychczasowego poznania ludzkości. Pierwsze Nagrody Kopernikańskie zostaną wręczone podczas I Światowego Kongresu Kopernikańskiego, który odbędzie się w Toruniu w dniach 18-21 lutego 2023 r.

Światowy Kongres Kopernikański jest zwieńczeniem obchodów 550. rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika. Na Kongresie w Toruniu będą obecne także kluczowe osoby polskiego państwa: Prezydent RP Andrzej Duda, Premier Rządu RP Mateusz Morawiecki oraz Minister Edukacji i Nauki prof. Przemysław Czarnek. W jej sesjach weźmie udział kilkuset naukowców z całego świata i Polski. Odbędą się debaty we wszystkich obszarach działalności Akademii, a wśród nich będą wystąpienia laureatów Nagrody Nobla z fizyki w 2019 r., między innymi prof. Jima Peeblesa i prof. Micheala Mayora, którzy w 1995 r. dokonali odkrycia pierwszej egzoplanety, tj. planety spoza Układu Słonecznego. Spośród ważnych debat należy wymienić debatę Prezesów Banków Centralnych, w której wystąpi także prof. Adam Glapiński, Prezes NBP.

Podczas Kongresu Prezydent RP Andrzej Duda wręczy nominacje członkom i Sekretarzowi Generalnemu Akademii Kopernikańskiej, a także ukonstytuują się organy Akademii. Informacje dotyczące Akademii Kopernikańskiej można znaleźć na stronie: https://akademiakopernikanska.gov.pl/.

lena