Czy choroba Hashimoto to spadek po Czarnobylu?

Agata Pustułka
Zdecydowanie częściej choroby tarczycy dotyczą kobiet. Na cztery chorujące kobiety choruje jeden mężczyzna, ale gdy choruje mężczyzna, to sprawa jest zwykle bardziej skomplikowana- mówi prof. Beata Kos-Kudła, endokrynolog
Zdecydowanie częściej choroby tarczycy dotyczą kobiet. Na cztery chorujące kobiety choruje jeden mężczyzna, ale gdy choruje mężczyzna, to sprawa jest zwykle bardziej skomplikowana- mówi prof. Beata Kos-Kudła, endokrynolog Bartek Syta
Choroba Hashimoto to przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy. Układ immunologiczny zaczyna produkować przeciwciała, które niszczą tkankę tarczycową. Początkowo objawy nie są nasilone, ale z biegiem czasu chory staje się senny, zmęczony, ma kłopoty z koncentracją.

W 1986 roku, gdy świat dowiedział się o awarii w Elektrowni Atomowej w Czarnobylu, polskie dzieci - w ramach zabezpieczenia przed skutkami katastrofy - piły płyn lugola, czyli wodny roztwór jodu. W zależności od dawki pobudzał lub hamował czynność gruczołu. Czy ktoś w ogóle zbadał, jaki miał wpływ na stan tarczycy w późniejszych latach?
Nie ma takich szczegółowych badań, ale z tych, którymi dysponujemy, czyli polskich badań Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku, wynika, że w przygranicznych rejonach Polski u pacjentów stwierdzono zwiększoną liczbę przeciwciał tarczycowych. Nie były to jednak szerokie badania. Nadmiar jodu mógł wpłynąć na rozwój procesów autoimmunologicznych, czyli takich, gdy organizm produkuje przeciwciała atakujące własne narządy i tkanki.

Jaką mamy pewną wiedzę o skutkach Czarnobyla?
Najlepiej udokumentowany badaniami naukowymi jest wpływ skutków awarii na zwiększenia zachorowalności na raka tarczycy. Są na niego narażone przede wszystkim ówczesne dzieci: 3-4-latki, a zatem obecnie osoby po 30. roku życia. Są to badania międzynarodowe. Generalnie, teraz - jeśli chodzi o tarczycę - możemy mówić o zdecydowanym wzroście chorób autoimmunologicznych, w których nasz własny układ odpornościowy zaczyna niszczyć swoje własne komórki. Do tego rodzaju chorób trzeba zaliczyć chorobę Hashimoto, która jest podstępna, bo jej objawy - ze strony różnych układów - nie zawsze są oczywiste.

Co to jest choroba Hashimoto?
To przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy. Układ immunologiczny zaczyna produkować przeciwciała, które zaczynają niszczyć tkankę tarczycową. Początkowo objawy nie są nasilone, ale wraz z upływem czasu chory traci napęd: staje się senny, zmęczony, ma kłopoty z koncentracją. Ma zimną, suchą skórę i zwykle trochę podwyższony poziom TSH, czyli hormonu, który produkowany jest przez przedni płat przysadki mózgowej. U pań występują obfite miesiączki. U chorych mogą pojawić się bóle stawów, a także zaparcia.

Ale zaczynamy od oznaczenia TSH?
To abecadło. Zbadanie TSH zleca lekarz, gdy podejrzewa niedoczynność lub nadczynność tarczycy. Górną granicę normy określono na 4,2. Gdy jednak osiągnie wartość powyżej trzech, już powinniśmy zasięgnąć porady lekarza, który skieruje nas na dodatkowe badania.

Takie objawy, jak zmęczenie lub zły nastrój, mogą dotyczyć także przesilenia wiosennego albo... depresji.
Depresja często towarzyszy niedoczynności tarczycy. Z tą chorobą mogą też iść w parze cukrzyca i niedoczynność kory nadnerczy. Chory z Hashimoto często ma alergię. Astma oskrzelowa, podobnie jak inne choroby alergiczne, ma o wiele gorszy przebieg przy niedoczynności tarczycy. To trochę zamknięte koło.
Jak długo chorzy z Hashimoto czekają na diagnozę?
Bywa, że długo ze względu na mylący obraz choroby. Dlatego uważam, że jeśli czujemy się tak, jakby ktoś odciął nas od zasilania, warto - nie czekając na skierowanie - zapłacić z własnej kieszeni za oznaczenie poziomu TSH. Choć trzeba sobie zdawać sprawę z tego, że badaniem potwierdzającym chorobę będzie oznaczenie we krwi przeciwciał przeciwtarczycowych (anty TPO lub anty TG) oraz wykonanie USG. Tarczyca z Hashimoto w obrazie USG najczęściej ma wiele obszarów hypoechogennych, czyli wygląda jakby była podziurawiona, jest pełna ciemnych plam, a nie gładka jak u zdrowego człowieka. Niekiedy o tej chorobie dowiadujemy się po wykonaniu biopsji cienkoigłowej guzka tarczycy.

Kto szczególnie powinien zwracać uwagę na pracę tarczycy?
Bezwzględnie konieczne jest wykonanie zarówno badania TSH jak i FT 4 (kolejnego hormonu tarczycy) u kobiet w ciąży, bo prawidłowa praca tarczycy oznacza prawidłowy rozwój płodu, w tym ośrodkowego układu nerwowego. Tarczyca płodu nie produkuje hormonów przez pierwsze trzy miesiące życia. Zdrowie dziecka zależy od tego, jak pracuje tarczyca matki. Poza tym często choroba Hashimoto rozwija się u kobiet po urodzeniu dziecka.

Czy kobiety są częściej narażone na chorobę Hashimoto?
Zdecydowanie częściej choroby tarczycy dotyczą kobiet. Na cztery chorujące kobiety - choruje jeden mężczyzna, ale gdy choruje mężczyzna, to sprawa jest zwykle bardziej skomplikowana. Niedoczynność tarczycy powoduje wyższe stężenie prolaktyny, co znów hamuje wytwarzanie hormonów płciowych. Partnerka nie może zajść w ciążę, poddaje się licznym badaniom, a przyczyna niepłodności leży gdzie indziej.

W panice po Czarnobylu wiele osób wypiło sporo płynu lugola. Nawet po kilka dawek. Czy jest jakaś bezpieczna ilość?
Jak wspomniałam, nadmiar jodu mógł wpłynąć na rozwój procesów autoim-munologicznych. Dziś choroby Hashimoto diagnozujemy naprawdę dużo. Warto jednak dodać, że kilkanaście lat temu Polska była krajem o niedoborze jodu, co miało swoje bardzo negatywne skutki.

Dość późno zaczęliśmy wprowadzać znane na świecie rozwiązania...
Dopiero w 1997 roku wprowadzono obowiązkowe jodowanie soli. Przedtem częstym widokiem na ulicach były kobiety z wolem guzowatym, czyli przerostem tarczycy. Teraz to widok prawie niespotykany.

Czy Hashimoto to choroba osób starszych, otyłych?
Ta choroba może się rozwinąć w każdym wieku, choć przeważają kobiety w wieku dojrzałym. Ale gdy zauważymy, że nasze dziecko słabo rośnie, wolniej dojrzewa płciowo, to też pomyślmy o tym, czy jego tarczyca jest zdrowa. Trzeba także pamiętać, że w rozwoju tej choroby może wystąpić bardzo podstępny moment, czyli faza nadczynności tarczycy, która może zmylić nawet doświadczonego lekarza. Choroba Hashimoto stwarza zagrożenie dla serca, bo oznacza wyższy poziom cholesterolu, co też powinno być jednym ze śladów.
Da się wymienić jedną przyczynę rozwoju choroby Hashimoto?
Nie. Niestety, nie wiemy, co ją wywołuje. W przypadku chorób z autoagresji często czynnikiem uwalniającym jest duży stres. Na jego brak nie możemy narzekać. Oskarża się o nią także konserwanty zawarte w żywności. I wiele innych czynników. Ale chorobę po raz pierwszy opisano w 1912 roku. Nie jest to więc "wymysł" dzisiejszych czasów.

Jak dbać o tarczycę? Czy to w ogóle możliwe? Tu chyba nie pomogą dieta i ruch, o czym zawsze przypominają nam lekarze!
Wręcz przeciwnie, aktywność fizyczna i zdrowa dieta są jak najbardziej wskazane. Poza tym tarczycę trzeba po prostu systematycznie kontrolować, wykonując badania poziomu hormonów tarczycowych. Warto. Hormony tarczycy działają na układ krążenia, pokarmowy, rozrodczy, ośrodkowy układ nerwowy. Trudno wręcz wymienić, na co nie działają.

Jak właściwe leczenie wpływa na chorych z Hashimoto?
Zmiany w czasie leczenia są spektakularne. Na początku przychodzi smutny, udręczony człowiek, zaś po terapii następuje zmiana o 180 stopni. Jedna z pacjentek powiedziała mi: "Teraz czuję się królową życia". Nie można jednak przerywać terapii.

Choroba Hashimoto
to przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy. Układ immunologiczny zaczyna produkować przeciwciała, które niszczą tkankę tarczycową. Początkowo objawy nie są nasilone, ale z biegiem czasu chory staje się senny, zmęczony, ma kłopoty z koncentracją. Ma też zimną, suchą skórę i zwykle trochę podwyższony poziom TSH, czyli hormonu, który produkowany jest przez przedni płat przysadki mózgowej. Choroba Hashimoto może się rozwinąć w każdym wieku. Gdy zauważymy, że nasze dziecko słabo rośnie, wolniej dojrzewa płciowo, to też pomyślmy o tym, czy jego tarczyca jest zdrowa. Ta choroba stwarza zagrożenie dla serca, bo oznacza wyższy poziom cholesterolu

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Materiał oryginalny: Czy choroba Hashimoto to spadek po Czarnobylu? - Dziennik Zachodni

Wróć na i.pl Portal i.pl