Co się zmieni w dostepie do darmowej pomocy prawnej

Przed kilkunastoma dniami, 30 lipca br. prezydent RP podpisał nowelizację ustawy z 5 sierpnia 2015 r., która obecnie będzie nosić tytuł Ustawa o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej. Najważniejsze zmiany, które wejdą w życie za kilka miesięcy, od 1 stycznia 2019 r., przewidują znacznie szerszy dostęp do pomocy oraz możliwość świadczenia nowych rodzajów usług.

Wtedy, zgodnie z nowelizacją ustawy, usługi będą świadczone każdej osobie fizycznej, która złoży oświadczenie, że nie jest w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej. Na razie, do końca roku 2018, ustawa zakłada, że darmową pomoc prawną w około 1500 punktach na terenie całego kraju otrzymać mogą:

• młodzież do 26. roku życia
• osoby, które ukończyły 65 lat
• osoby fizyczne, którym w okresie roku poprzedzającego zostało przyznane świadczenie z pomocy społecznej na podstawie ustawy o pomocy społecznej
• osoby posiadające ważną Kartę Dużej Rodziny
• kombatanci i weterani
• zagrożeni lub poszkodowani katastrofą naturalną, klęską żywiołową lub awarią techniczną
• kobiety w ciąży.

W Łodzi w 2016 r. udzielono 6.212 porad, w tym 3.035 w punktach uruchomionych przez organizacje pozarządowe prowadzące działalność pożytku publicznego, wyłonione w konkursie ofert. Z kolei w 2017 r. udzielono łącznie 6.631 porad, w tym 3.355 - przez organizacje pozarządowe.

Najliczniejszą grupą korzystającą z porad prawnych były osoby powyżej 65 roku życia (34 % w 2016 r. i 35 % w 2017 r.). Najczęściej udzielano wsparcia w interpretacji: prawa cywilnego (31 % porad - dane z 2016 r.; 40 % porad - 2017 r.), prawa spadkowego (16 % porad - dane z 2016 r.; 24 % porad - 2017 r.) i prawa rzeczowego (13 % porad - dane z 2016 r.; 15 % porad - 2017 r.). Były to sprawy konsumenckie, umowy, sprawy administracyjne i urzędowe, a często z zakresu prawa rodzinnego czy karnego.

W podpisanej przez prezydenta RP nowelizacji ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej wprowadzono nową kategorię pomocy - nieodpłatne poradnictwo obywatelskie dla osób w trudnej sytuacji życiowej. - Nieodpłatne poradnictwo obywatelskie to szerzej niż tylko nieodpłatna pomoc prawna - podkreślał prezydent Andrzej Duda podczas konferencji prasowej poprzedzającej podpisanie ustawy. - To pomoc osobom, które znajdują się w trudnej sytuacji życiowej, osobom, które nie są w stanie sobie poradzić sobie z rozwiązaniem pewnych życiowych problemów - tłumaczył prezydent. Wśród tych problemów są między innymi: problem zadłużenia, skomplikowane sprawy mieszkaniowe oraz z zakresu zabezpieczenia społecznego.

Sceptyczne wobec prezydenckiej ustawy jest Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej, które negatywnie oceniło uchwaloną przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 15 czerwca 2018 roku ustawę, wskazując, że przyjęte w niej rozwiązania nie będą prowadziły do realizacji zakładanych celów, w szczególności nie spowodują zwiększenia dostępności usług prawnych. - Ustawę należy jednoznacznie ocenić jako obarczoną tak dużą liczbą wad, że jej przyjęcie spowoduje dysfunkcjonalność całego systemu przedsądowej pomocy prawnej. Przyjęte rozwiązania, jak choćby brak jasnej i precyzyjnej definicji poradnictwa obywatelskiego, prowadzić będą do obniżenia standardów bezpieczeństwa prawnego obywateli - uważa Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej.

Zobacz też:Będąc prawnikiem zawsze przypominam startupom, że nie ze wszystkim warto biegać do prawnika