Kolejne dokumenty, kolejne papiery zgromadzone przez gen. Kiszczaka, tym razem polscy dziennikarze znaleźli za oceanem. I wcale nie jest powiedziane, że to ostatnie takie odkrycie.
Co jeszcze skrywa willa gen. Czesława Kiszczaka? Jakie papiery ukryte są w jego starych, osławionych już szafach? Po blisko trzech latach od przekazania przez wdowę po generale ważnych dokumentów Instytutowi Pamięci Narodowej okazuje się, że takich historycznych skarbów było w niej znacznie więcej.
Pod koniec ubiegłego roku w Hoover Institution Library & Archives w Stanford dziennikarze „Rzeczpospolitej” i Polskiego Radia odnaleźli nieznane dokumenty, notatki i zdjęcia należące właśnie do szefa komunistycznej bezpieki.
W materiałach, które trafiły do USA, jest m.in. korespondencja Czesława Kiszczaka z Lechem Wałęsa, Adamem Michnikiem i Wojciechem Jaruzelskim, dokumenty służb PRL na temat stanu wojennego, a także dokumentacja procesów, jakie Kiszczak miał po 1989 roku. Najwięcej emocji budzi oczywiście list generała do byłego szefa „Solidarności”.
„Cztery strony, napisane na maszynie, drobnymi literami i z charakterystycznym podpisem generała Czesława Kiszczaka, znajdowały się wśród zbieranych przez niego latami wycinków prasowych. Dziś są przechowywane w Hoover Institution Library & Archives w Stanford w USA. List do prezydenta L. Wałęsy znalazł się właśnie wśród tej części kolekcji dokumentów prawdopodobnie nie przez przypadek. Zawartość kilku grubych teczek pokazuje, że Kiszczak uważnie śledził wszystko, co pisano na temat byłego lidera „Solidarności”. Zarówno w Polsce, jak i na świecie. Pomiędzy wycinkami znalazł się również list, datowany na 31 maja 1993 roku i własnoręcznie podpisany przez Kiszczaka. Adresowany do urzędującego wówczas prezydenta Lecha Wałęsy” - pisała na początku grudnia „Rzeczpospolita”. Dalej jest o tym, co możemy w liście przeczytać. Kiszczak w sposób zawoalowany sugeruje w nim swoją wiedzę na temat agenturalnej przeszłości Lecha Wałęsy, ówczesnego prezydenta. Jednocześnie wskazuje na „lojalność” wobec niego. Wyraża też przekonanie, że tajne służby powinny być chronione, niezależnie od przemian politycznych i ustrojowych zachodzących w Polsce. Jak piszą dziennikarze „Rzeczpospolitej” i Polskiego Radia list powstał w czasie, gdy od ponad roku wyszukiwano i niszczono dokumentację dotyczącą agenturalnej przeszłości Lecha Wałęsy, a także na kilka miesięcy przed wyborami parlamentarnymi, które wygrała lewica.
Lech Wałęsa twierdzi jednak, że list nigdy do niego nie dotarł. - Może wysłał na Kancelarię Prezydenta, ale do mnie nie doszedł - mówi. - Nie wiedziałem o niszczeniu dokumentów i nigdy bym się na to nie zgodził. Tym bardziej nie zgodziłbym się na niszczenie dokumentów na mnie. Moja obrona była w dokumentacji. Spalona dokumentacja zawierała moją prawdziwą walkę i dokumenty z tej walki - zaznaczył Wałęsa.
Część z dokumentów znalezionych za oceanem była już znana historykom, ale wiele z nich nie ujrzało jeszcze światła dziennego. Jak dokumenty znalazły się za oceanem? Do końca nie wiadomo, bo Hoover Institution nie udziela informacji na temat daty pozyskania materiałów. Jednak według ustaleń polskich dziennikarzy, część przekazał jeszcze za życia sam Kiszczak. Reszta miała zostać sprzedana po jego śmierci. Wdowa po generale, Maria Kiszczaka, przyznała w rozmowie telefonicznej z autorami tekstu, że ostatnie materiały archiwalne zostały przez nią sprzedane do Stanford zaledwie pół roku temu. Wiele wskazuje też na to, że żona Kiszczaka ich nie przeglądała, bo, jak czytamy w „Rzeczpospolitej”, przekazała np. polisy ubezpieczeniowe domu.
Cofnijmy się jednak w czasie. Jest luty 2016 rok. Prokuratorzy wynoszą z domu gen. Kiszczaka sześć pakietów wielkości worka, z różnego typu dokumentami. Wśród nich są maszynopisy, rękopisy oraz fotografie, a także dwie teczki: personalna i pracy tajnego współpracownika o pseudonimie „Bolek”. W nich m.in. odręcznie napisane zobowiązanie do współpracy z SB podpisane Lech Wałęsa „Bolek” czy odręczne, podpisane pseudonimem „Bolek”, pokwitowania odbioru pieniędzy.
Jak okazało się później, to wdowa po generale zabiegała o spotkanie z prezesem Instytutu. Maria Kiszczak poprosiła o rozmowę na przełomie stycznia i lutego. Doszło do niej dopiero 16 lutego. Wdowa po generale przyniosła na nią odręcznie spisaną notatkę ze spotkania funkcjonariusza SB z tajnym współpracownikiem ps. „Bolek”. Poinformowała, że ma więcej tego typu rewelacji i przekaże je do Instytutu za 90 tys. zł. Pieniędzy nie dostała, zgodnie z przepisami wszystkie dokumenty wytworzone przez Służbę Bezpieczeństwa PRL powinny być przekazane do IPN, a ich ukrywanie jest zagrożone sankcją karną.
W lutym, potem w marcu 2016 roku Instytut Pamięci Narodowej rozpoczął udostępnianie pakietu dokumentów z domu gen. Kiszczaka. Były wśród nich kserokopie zdjęć z czasów Okrągłego Stołu, na których są m.in.: Kiszczak, Wojciech Jaruzelski, Adam Michnik, ks. Henryk Jankowski, Lech Wałęsa i Bronisław Geremek. Teczki z szafy Kiszczaka zawierały także projekty wystąpień Kiszczaka przed sejmową Komisją Odpowiedzialności Konstytucyjnej, która w latach 90. badała odpowiedzialność sprawców stanu wojennego oraz projekty wystąpień Kiszczaka przed TS. Były tam również kopie dokumentów w sprawie działań policji z czerwca 1990 roku w Mławie związanych z likwidacją blokady drogi przez protestujących rolników oraz z odblokowaniem gmachu ministerstwa rolnictwa. Inne dokumenty to: życiorys Mirosława Milewskiego z 1953 roku, kopie akt procesu Wacława Komara z 1953 roku, kopia listu Mieczysława Rakowskiego z 1958 roku, wspomnienia gen. Józefa Kuropieski (więźnia lat stalinizmu), ocena sytuacji politycznej z końca 1980 roku, materiały statystyczne MSW co do przestępczości w latach 1976-1985 oraz notatka w sprawie struktury departamentu IV MSW z 25 października 1984 roku.
Były też fragmenty prywatnego listu Czesława Kiszczaka, w którym ten pisze o śmierci ks. Jerzego Popiełuszki. „Istotnie, zabójstwo ks. Jerzego Popiełuszki przeżyłem bardzo ciężko i nadal przeżywam, bo przecież dokonali tego moi podwładni. Odrzucam Pańskie sugestie idące po linii obrony, jaką przyjęli zabójcy - że księdza porwano z nadgorliwości, że intencją było nastraszenie, a nie zabicie. Przeczą temu fakty, które Pan doskonale zna” - pisał Kiszczak. Dalej następuje szczegółowy opis morderstwa. „13 X 1984 r. zabójcy rzucają dużym kamieniem w samochód księdza jadący z wielką szybkością, co mogło zakończyć się śmiercią, planują wyrzucenie go z pociągu. Od kilku dni gromadzili sznury, kije worki, kamienie” - czytamy w liście.
Najwięcej emocji wzbudziły jednak dokumenty dotyczące Lecha Wałęsy. Temat agenturalnej przeszłości byłego lidera „Solidarności” był już wielokrotnie podnoszony. Jednym z pierwszych, który zarzucał Wałęsie układ z komunistyczną władzą, był Krzysztof Wyszkowski, opozycjonista, inwigilowany przez SB, niezależny obserwator obrad „Okrągłego Stołu”, doradca premierów Jana Krzysztofa Bieleckiego oraz Jana Olszewskiego. Co ciekawe, w 1990 roku, pomimo sporów z Wałęsą, Wyszkowski poparł go w wyborach prezydenckich, uważając, iż nie było lepszego kandydata, który ubiegał się wtedy o to stanowisko. Wszedł nawet w skład sztabu wyborczego Lecha.
O tym, że Wałęsa podpisał w latach 70. zobowiązania do współpracy, pisał prof. Andrzej Friszke. Podnosił w swoich tekstach, że już wcześniej odnaleziono kilka raportów, które dowodzą, że Wałęsa w 1971 roku spotykał się z oficerem SB i rozmawiał o nastrojach w stoczni, groźbie ponownego strajku i „nieodpowiedzialnych” demonstracji. Wałęsa był przeciwny wystąpieniom, zaostrzaniu sytuacji, angażował się w związkach zawodowych, zawierzył Gierkowi. „Te fakty wymagają komentarza” - pisał Friszke w „News-weeku” tłumacząc, że „robotnik Wałęsa dał się przekonać, że on i SB mają wspólny cel: nie dopuścić do ponownego rozlewu krwi. Należy więc przeciwdziałać nieodpowiedzialnym pomysłom, bo problemy socjalne i pracownicze można rozwiązać przez związki zawodowe, a także „sygnalizowanie” problemów SB. Była to naiwność i błąd”.
W latach 1972, 1973 spotkania Wałęsy z oficerem SB miały być już sporadyczne, ten coraz krytyczniej wypowiadał się o działaniach komunistycznej władzy. Notatka z lipca 1974 roku brzmi: „Z Wałęsą wielokrotnie były przeprowadzane rozmowy w związku z jego nieodpowiedzialnym zachowaniem i wypowiedziami. Nie przyniosły one jednak jak dotychczas żadnego skutku”. Wałęsa za swoją działalność związkową został zwolniony ze stoczni w 1976 roku, SB wykreśliła też wtedy TW Bolka ze swojej ewidencji.
Kolejnym głosem w dyskusji o przeszłości byłego prezydenta była wydana przez Instytut słynna książka „SB a Lech Wałęsa. Przyczynek do biografii” autorstwa Sławomira Cenckiewicza i Piotra Gontarczyka. Książka stawiała tezę, że Wałęsa był agentem SB w początkach lat 70., a jego proces lustracyjny przeprowadzono w sposób nierzetelny. Sławomir Cenckiewicz w licznych wywiadach podkreślał, że w jego opinii Wałęsa był tajnym współpracownikiem SB o pseudonimie Bolek, co wynika z „z setek dokumentów, które mimo „pożogi archiwalnej”, która miała miejsce w latach 90., zachowały się”. Cenckiewicz miał znaleźć również osiem donosów agenturalnych TW Bolek. Jego zdaniem Wałęsa brał za swoją „pracę” wynagrodzenie. „Istnieje kilka bardzo ważnych dowodów na potwierdzenie tej tezy, przede wszystkim notatka funkcjonariusza SB Marka Aftyki, który podsumował w 1979 roku kwotę pieniędzy, które wziął Lech Wałęsa, będąc Bolkiem, za doniesienia agenturalne. Wyliczył, że to było 13,100 zł. Głównie w latach 1970-1972. Aczkolwiek zachowało się potwierdzenie odbioru pieniędzy również z roku 1974” - mówił w jednym z wywiadów Cenckiewicz.
Mimo powszechnej nieomal wiedzy na temat przeszłości Lecha Wałęsy, w przestrzeni publicznej rozgorzała dyskusja na temat jego związków z SB. Może dlatego, że były szef Solidarności stanowczo im zaprzecza. Jednak obok Lecha Wałęsy, to Maria Kiszczak momentalnie znalazła się na pierwszych stronach gazet. Tomasz Kubat, dziennikarz programu UWAGA! był w domu generałowej i widział miejsca, w których - jak sama potwierdziła - znajdowały się teczki.
- Wprowadziliśmy się w 72 roku. Sami wybudowaliśmy ten dom - oprowadza reportera UWAGI! - To jest ten pokój męża. To było jego miejsce do spania, do pracy - mówiła dalej.
Pokazywała pawlacz, w którym Czesław Kiszczak trzymał materiały na temat Lecha Wałęsy. - W pewnym momencie mąż wyjął tę teczkę Wałęsy - bo tylko taką teczkę miał, nie miał żadnych innych - powiedział, że jak będę mieć jakieś kłopoty, to mam wziąć i iść do prezesa IPN-u - tłumaczyła.
- Tak powiedział? Takie były jego rady? - dopytywał Kubat.
- Tak powiedział - przytaknęła Maria Kiszczak.
- W tych szafach już więcej tajemnic nie ma? - upewniał się reporter UWAGI! co do większej liczby teczek.
- Tylko ta jedna. Została zabrana. Dla dobra Polski - odpowiedziała Maria Kiszczak.
Maria Kiszczak żałowała tego posunięcia? Faktu, iż poszła do IPN z teczkami zgromadzonymi przez swojego męża?
- Zrobiłam to za wcześnie - twierdziła w rozmowie z reporterem UWAGI! Zaprzeczyła, jakoby ktoś namówił ją do przekazania dokumentów. Jedyną osobą, która o nich mówiła, był Czesław Kiszczak.
- Zawsze wykonywałam polecenia mojego męża. Uważałam, że mąż jest mądry i jego decyzje są słuszne - deklarowała.
W dokumentach była jednak kartka, na której Czesław Kiszczak napisał, aby teczkę ujawnić za jakiś dłuższy czas.
Dlaczego więc Maria Kiszczak przekazała teczki tak szybko po śmierci jej męża?
- Nie doszłam do tej kartki, bo nie przeglądałam tych dokumentów - tłumaczyła żona generała, ale jednocześnie dodała, że na kartce tej Kiszczak wytłumaczył, dlaczego dokumenty, które nie powinny się u niego znajdować, zostały zabrane z miejsca pracy.
- Napisał, że robi to dlatego, żeby zachować Wałęsę w charakterze polskiego bohatera - mówiła Maria Kiszczak. Twierdziła też, że dzieci nie wiedziały o teczkach.
- Nikt o tym nie wiedział - utrzymywała. I zarzekała się, że więcej tajemnic w pawlaczu nie ma.
Okazało się jednak, że były w nim jeszcze inne dokumenty, ale też śledczy z IPN, czy prokuratury nie zrobili w jej domu przeszukania. A przecież Kiszczak był oskarżony za masakrę w kopalni „Wujek”, za stan wojenny. Dlaczego wcześniej nie sprawdzono, co kryją jego stare szafy?
„O to proszę pytać IPN. Wszyscy o to pytali. Ale wątpię, żeby Kiszczak cokolwiek trzymał w domu. Zresztą ostatnie oświadczenie IPN na temat tego, co jest w drugiej transzy tych materiałów, że to jego materiały prywatne, kserokopie zdjęć, które nie mają żadnego znaczenia, świadczy o tym, że ta sprawa nie wygląda tak, że pani generałowa znalazła sobie jakąś teczkę, a ponieważ żyje w jakimś wirtualnym bycie, poszła do IPN-u i chciała 90 tysięcy złotych. To największa bzdura, jaką w życiu słyszałem. Bo co to oznacza? Że taki człowiek trzymał w szafie tylko sfałszowaną teczkę Lecha Wałęsy? Wszystko można powiedzieć o generale Kiszczaku, ale nie to, że był idiotą” - mówił nam były funkcjonariusz SB Piotr Wroński. Wygląda jednak na to, iż gen. Kiszczak miał w swoim domu całkiem spore archiwum.
Wśród materiałów, które trafiły do Stanford, znalazła się także oryginalna wersja listu kaprala Lecha Wałęsy do generała Wojciecha Jaruzelskiego napisana podczas internowania przywódcy Solidarności. Dwadzieścia trzy pudła papierów.
Ile takich, albo podobnych, dokumentów znajduje się po różnych szafach w całej Polsce?
- W mojej ocenie i po szafach i po piwnicach pochowane są kilogramy takich dokumentów. Kopiowali je i ci starzy i ci nowi ludzie służb. Nie jest też tajemnicą, że po 1990 roku rosyjski wywiad skupował takie dokumenty w Polsce - mówi nam były pracownik służb specjalnych.
I pewnie z czasem będą się pojawiać w różnych miejscach.
POLECAMY:
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
