Ceny szaleją. Wrzesień przyniósł podwyżki cen średnio o ponad 24 procent. Trudna sytuacja nie tylko w Polsce

Dwa lata wstrzymania wielu branż gospodarki z powodu COVID-19 oraz inwazja Rosji na Ukrainę spowodowało wyraźne zastopowanie gospodarek całego świata. Europa oraz świat walczą z rosnącymi cenami. Inflacja polega na wzroście ogólnego poziomu cen dóbr i usług. Kiedy w gospodarce zachodzi to zjawisko, wartość pieniądza spada, ponieważ konkretna ilość pieniędzy pozwala na zakup mniejszej ilości dóbr i usług niż wcześniej. Inflację wylicza się często poprzez porównanie koszyka dóbr i usług w porównaniu z zawartością tego samego koszyka sprzed jakiegoś czasu.

W skład koszyka inflacyjnego wchodzi 1500 różnych dób i usług. Główny Urząd Statystyczny raz w miesiącu publikuje swoje odczyty dotyczące inflacji, czyli bada jaka zmiana w cenach nastąpiła w stosunku do analogicznego miesiąca poprzedniego roku. Pod koniec września GUS podał, że inflacja za wrzesień 2022 wyniosła 17,2%, co oznacza, że cena koszyka inflacyjnego jest o 17,2% wyższa niż w przypadku września 2021.

Doktor Edyta Wojtyla, ekonomistka z Wyższej Szkoły Bankowej w Poznaniu, dynamika wzrostu cen wynika z kilku czynników proinflacyjnych, które nałożyły się na siebie.

- Mamy do czynienia głównie z inflacją podażową spowodowaną nierównowagą na rynkach surowców i półproduktów. Z kolei ograniczenia w dostępności produktów, podwyżki płac i obciążeń podatkowych oraz gwałtowny wzrost kosztów energii składają się na wciąż rosnącą inflację kosztową. (...) Ponadto słaby kurs złotego powoduje inflację importowaną

- wskazała.

W "Indeksie cen w sklepach detalicznych" przedmiotem analizy było 12 kategorii (pieczywo, nabiał, mięso, owoce, warzywa, produkty sypkie, produkty tłuszczowe, dodatki spożywcze, używki, napoje, chemia gospodarcza i inne artykuły) oraz 51 najczęściej wybieranych przez konsumentów produktów codziennego użytku. Łącznie zestawiono ze sobą blisko 24 tys. cen detalicznych z prawie 40 tys. sklepów należących do 63 sieci handlowych. Badaniem objęto wszystkie obecne na rynku dyskonty, hipermarkety, supermarkety, sieci convenience oraz cash and carry działające w 16 województwach.

Zgodnie z opublikowaną analizą, najbardziej podrożały produkty tłuszczowe - średnio o 57,4 procenta w stosunku do roku ubiegłego. Podium w tej kategorii rysuje się następująco:

• olej - wzrost wynosił 61,6 procenta;
• margaryna - tu cena wzrosła o 60 procent;
• masło - podrożało o 50,4 procenta.

Produkty sypkie zdrożały średnio o 43,6 procenta. W taj kategorii najbardziej zmieniły się ceny:

• cukru - ten zdrożał o 100 procent;
• soli - kupimy ją po cenie o 37,8 procenta wyższej niż w roku ubiegłym;
• makaronu - jest droższy o 37,3 procenta;
• mąki - jej cena wzrosła o 23 procent;
• ryżu - ten droższy jest o 20 procent.

Ceny mięsa skoczyły w stosunku do ubiegłego roku średnio o 38 procent.

• Drób - droższy jest o 48,5 procenta;
• Wołowina - kosztuje o 38,2 procenta więcej;
• Wieprzowina - trzeba wykosztować się na nią o 27,2 procent więcej niż we wrześniu roku ubiegłego.

Podrożał także nabiał. W tej kategorii podwyżka wynosiła średnio 28,6 procenta.

• Mleko jest droższe o 37,5 procenta.
• Ser żółty - o 34,3 procent.
• Twaróg - podrożał o 22,2 procenta w stosunku do września ubiegłego roku.

Pośród innych produktów podwyżki rysują się następująco:

• Karmy dla kotów - podrożały o 46,2 procenta;
• Karmy dla psów - ich ceny wzrosły o 45,8 procenta;
• Pieluchy dla niemowląt - podwyżka wyniosła 20,4 procenta;
• Pieczywo - zjemy je za cenę o 14,8 procenta wyższą;
• Warzywa - zdrożały o 8,5 procenta w stosunku do ubiegłego roku;
• Owoce - te są droższe o 11 procent w stosunku do września 2021.

Pod koniec każdego miesiąca dane o podwyżkach publikuje Eurostat. Ostatni raport za wrzesień 2022 wskazuje, że w krajach euro inflacja za wrzesień 2022 przedstawia się następująco, jeśli chodzi o zharmonizowane wskaźniki cen konsumpcyjnych (HICP). Szacunki Europejskiego Urzędu Statystycznego donoszą o inflacji w krajach strefy euro na następujących poziomach:

• Estonia: 24,2 procenta;
• Litwa: 22,5 procenta;
• Łotwa: 22,4 procenta;
• Holandia: 17.1 procenta;
• Słowacja:  13.6 procenta;
• Grecja: 12,1 procenta;
• Belgia:12 procent;
• Austria: 11.0 procenta
• Niemcy: 10,9 procenta
• Słowenia: 10.6 procenta
• Portugalia: 9.8 procenta
• Włochy: 9,5 procenta
• Hiszpania: 9,3 procenta
• Cypr: 9 procent
• Luxemburg: 8,8 procenta
• Irlandia: 8,6 procenta
• Finalndia: 8.4 procenta
• Malta: 7,3 procenta
• Francja: 6,2 procenta

Chociaż tak szczegółowych analiz obejmujących taką ilość danych, jakie znalazły się w "Indeksie cen w sklepach detalicznych", nie znajdzie się na stronach Eurostatu, to jednak Urząd Statystyczny Unii Europejskiej opublikował ostatnio porównanie wzrostu cen konsumpcyjnych w krajach Unii Europejskiej na podstawie filiżanki kawy. Zgodnie ze statystykami, dane za sierpień 2022 wskazują, że średnio cena filiżanki kawy wzrosła w krajach Unii Europejskiej o 16,9 procenta, porównując je z sierpniem 2021. Dla porównania - wzrost ceny filiżanki kawy w sierpniu 2021 w stosunku do sierpnia 2020 wynosił jedynie 0,5 procenta. Dla konsumentów, którzy cenią sobie czarny napój z mlekiem i cukrem, ceny wzrosły jeszcze bardziej. Cena mleka pełnego wzrosła średnio o 24,3 procenta pomiędzy sierpniem 2021 a sierpniem 2022, natomiast mleko o obniżonej zawartości tłuszczu jest średnio droższe o 22,2 procenta, biorąc pod uwagę ten sam okres. W porównaniu z ubiegłym rokiem, cena cukru wzrosła o średnio 33,4 procent.

Pod uwagę wzięto w zestawieniu cztery produkty: kawę, cukier, mleko pełne oraz to o obniżonej zawartości tłuszczu. W trakcie badania najwyższych wzrostów inflacji w odniesieniu do każdego produktu, Litwa i Estonia zanotowały najwyższe podwyżki trzech z czterech produktów (chodzi o kawę, niskotłuszczowe mleko oraz mleko pełnotłuste) na poziomie 45,8 procenta dla Litwy.

Najwyższe podwyżki cen cukru w sierpniu 2022, porównując z analogicznym miesiącem w roku ubiegłym, zanotowały Polska (109,2 procenta), Estonia (81,2 procenta), Łotwa (58,3 procenta), Bułgaria (44,9 procenta) oraz Cypr (43,2 procenta).

W przypadku cen kawy największe wzrosty odnotowała Finlandia (43,6 procenta), Litwa (39,9 procent), Szwecja (36,7 procenta), Estonia (36,4 procenta) oraz Węgry (34,3 procent).

W porównaniu z sierpniem 2022, najdotkliwsze podwyżki cen mleka o obniżonej zawartości tłuszczu wystąpiły na Węgrzech (51,7 procenta), na Litwie (46,8 procenta), w Chorwacji (43,5 procenta), w Czechach (43,3 procenta) i na Łotwie (40,1 procenta). Dla mleka pełnego statystyki wzrostu cen przedstawiają się najgorzej na Litwie (wzrost o 50,2 procenta), w Chorwacji (41,2 procenta), Estonii (38,9 procenta), Niemiec (30,6 procenta) i Węgier (30,1 procenta).

TD