Campus Polska Przyszłości pomaga Platformie w szukaniu wyjścia z długotrwałego impasu [ANALIZA]

Witold Głowacki
Witold Głowacki
Karolina Misztal
Z punktu widzenia politycznego interesu Platformy lewicowa i prawicowa krytyka Campusu Polska Przyszłości nie liczą się wcale - niezależnie od ich celności i jej uzasadnień. Celem tej imprezy było odzyskiwanie wiarygodności i politycznej "seksowności" w oczach tych wyborców, którzy i tak brali pod uwagę możliwość głosowania na PO

Campus Polska Przyszłości to pierwsze od bardzo dawna duże przedsięwzięcie, które niemal w pełni się Platformie Obywatelskiej udało. Po całym paśmie politycznych nieszczęść dotąd przerwanym jedynie powrotem Donalda Tuska, ma to wpływ nie do przecenienia na stan ducha działaczy i sympatyków Platformy - którzy właśnie poczuli, że mogą ruszać do walki o zwycięstwo w następnych wyborach. Równie ważne dla nich jest to, że Donald Tusk i Rafał Trzaskowski zdołali się podczas Campusu zaprezentować jako politycy, którzy - przynajmniej w wymiarze wizerunkowym, o personalno-taktycznym za wcześnie wyrokować - mogą ze sobą współdziałać i w jakimś sensie wzajemnie się uzupełniać. O ile zaś Platforma Tuska - bez Trzaskowskiego - byłaby skazana na rolę ugrupowania sentymentu za epoką 2007-2015, a Platforma Trzaskowskiego - bez Tuska - byłaby zapewne zbyt słabo sterowna i zbyt mocno pochłonięta wewnętrznymi sporami o przywództwo, o tyle Platforma Tuska i Trzaskowskiego może stać się groźna i dla obozu rządzącego i dla pozostałych uczestników polskiej opozycyjnej polityki.

To, że Campus był wydarzeniem w pełni udanym głównie z perspektywy zwolenników obozu liberalnego, nie ma tu większego znaczenia. To że komentatorzy z lewej i prawej strony mogą zgodnie - choć z różnych powodów - ogłosić, że Campus Polska był moralną i ideową klęską - również nie ma tu większego znaczenia. We współczesnej polityce w coraz większym stopniu liczy się i będzie się liczyło przekonywanie już przekonanych - to ich mobilizacja pozwala bowiem partiom przetrwać trudniejsze czasy i ruszać z odpowiednich pozycji do walki o wyborczą wygraną, to dla nich też tworzy się tożsamościowe media i rozmaite okołopartyjne kluby przyjaciół i obywatelskich debat - od czego Campusowi nie było wcale daleko.

To jednak, co dziś chyba w polityce najcenniejsze, to przekonywanie częściowo przekonanych. Tych, którzy byliby nawet skłonni zagłosować na daną partię, gdyby nie fakt, że jej dotychczasowe przywództwo przynosiło same rozczarowania. Albo tych, którzy porzucili swoje ugrupowanie pierwszego dotąd wyboru, na rzecz innego, które w danym czasie lepiej nadążało za rzeczywistością. Przekonywanie nieprzekonanych i nieprzejednanych jest zaś w warunkach skrajnej polaryzacji sceny politycznej niemal niemożliwe - przy czym koszt pozyskania ich głosów w postaci włożonej pracy i wydanych na kampanię pieniędzy wielokrotnie przekracza cenę pozyskania głosów wyborcy przekonanego częściowo. Gdy partie zamawiają bardziej pogłębione badania społeczne o charakterze jakościowym, coraz ciekawszym narzędziem okazują się te z nich, które opierają się na wywiadach z grupami „,miękkich” wyborców danych partii. Tych, którzy nie są wcale w stu procentach pewni, że w kolejnych wyborach oddadzą głos na to samo ugrupowanie, co w poprzednich. Przedstawiciele „twardych” , w pełni przekonanych elektoratów mówią bowiem głosem swych partii i środowisk i bardzo niechętnie poddają jakiejkolwiek krytyce ich posunięcia czy postulaty, podczas gdy wyborcy z „miękkich” grup bez większego problemu komunikują swoje uwagi czy sugerują, co mogłoby ich łatwiej przekonać.

Z sondażowego punktu widzenia jest zaś tak, że Platforma zaliczyła swą zeszłoroczną detronizację w roli najsilniejszej partii opozycji nie na rzecz „wrogów” z obozu rządzącego, tylko opozycyjnych „przyjaciół” z Polski 2050. Jednocześnie od wielu miesięcy pojawiają się coraz większe rozdźwięki między liberałami a lewicą, co skutkuje tym, że ewentualne (a tradycyjne w polskiej polityce) przepływy elektoratu lewicowego na rzecz Platformy mogą zostać nieco ograniczone. „Częściowo przekonani” wyborcy z punktu widzenia Platformy znajdują się więc albo w orbicie ugrupowania Szymona Hołowni, albo w okolicach Lewicy. To oni są kluczem i do ugruntowania dominacji Platformy po opozycyjnej stronie sceny, i do wejścia w etap realnej rywalizacji z Prawem i Sprawiedliwością o pierwsze miejsce na całej scenie.

Platforma wydaje się to nieźle rozumieć - i stąd też taki a nie inny kształt Campusu Polska oraz stawiane przed tą imprezą cele. Wydaje się, że sporą część z nich udało się Platformie osiągnąć. Wydarzenie było obecne - czy wręcz wszechobecne - we wszystkich mediach. Te mniej lub bardziej otwarcie sprzyjające Platformie relacjonowały Campus Polska w najdrobniejszych szczegółach, z kolei media prawicowe również robiły wokół tego wydarzenia mnóstwo szumu - co skutkowało polityczną wersją efektu Streisand. Ten medialny szum potwierdza widoczną już od czerwca prawidłowość - każde wydarzenie z udziałem Donalda Tuska ma z góry zagwarantowany najlepszy czas antenowy - niezależnie od intencji dysponentów danej anteny.

Zarazem jednak Platformie udało się zademonstrować, że stara się być możliwie otwarta - przy czym cały nacisk należy tu położyć na słowo „możliwie”. Panele i spotkania Campusu Polska Przyszłości zawierały całkiem nieźle zbudowaną ofertę dla dwóch grup wahającego się elektoratu - czyli dla dwóch gatunków „częściowo przekonanych”. Pierwsza z nich to ta część liberalnej światopoglądowo i zarazem liberalnej w sensie gospodarczym klasy średniej, która mogłaby szukać swej partii gdzieś w okolicach dawnej Wiosny Roberta Biedronia. Druga, to wyborcy, który porzucili Platformę na rzecz Polski 2050. I na tym właściwie koniec - choć warto zaznaczyć, że na tym etapie dokładnie to może Platformie wystarczyć. Dlaczego?

Program Campusu był dość bezlitośnie krytykowany przez polityków i komentatorów związanych z lewicą. Szydzono - całkiem słusznie zresztą - z jego neoliberalnego skrzywienia, wytykano całkowicie omijane tematy, pokpiwano z doboru nazwisk, który sprawiał wrażenie, jakby decydował o nim FOR na spółkę z „Gazetą Wyborczą”. Prawica z już na wiele dni przed rozpoczęciem imprezy szykowała się do natychmiastowego przejścia we wzmożony tryb paniki moralnej, gdy tylko padnie jakaś nadająca się do uruchomienia takowej wypowiedź. Szczególne nadzieje - jak się okazało zupełnie nietrafnie - pokładano po prawej stronie w tej materii w Donaldzie Tusku, Radosławie Sikorskim i Anne Applebaum. Nie zawiódł pod tym względem jedynie Leszek Balcerowicz - jednak w sensie niekoniecznie wygodnym dla prawicy - o czym szerzej za moment.

Nie zmienia to jednak faktu, że recenzowanie Campusu Polska z pozycji innych niż liberalne, to trochę sztuka dla sztuki. W sensie programowym to przecież z założenia miała być impreza szeroko rozumianego obozu liberalnego, jej celem było zaś zaprezentowanie możliwie bogatej, jednak liberalnej w każdym tego słowa znaczeniu oferty ideowej i intelektualnej tego obozu. Dziwienie się, że próbami zasiania odrobiny umysłowego fermentu w obozie liberalnym zajmują się niemal wyłącznie liberałowie skupieni na liberalnej agendzie tematów, wydaje się więc nieco bezprzedmiotowe.

Pięciodniowy Campus Polska miał spory rozmach - pod każdym zresztą względem. Wydarzenie było bardzo dobrze przygotowane pod względem marketingowym, logistycznym i reżyserskim. Nie zawiodła publiczność - na widowni rzeczywiście zasiadło 1000 młodych ludzi, a łączna liczba tych, którzy zarejestrowali swą chęć udziału sięgnęła 5 tysięcy.

Były też i „skandaliki”. Media prawicowe skupiły się zwłaszcza na wypowiedzi Sławomira Nitrasa o katolikach i „opiłowaniu” ich z przywilejów. - Uważam, że dojdzie za naszego życia, może nawet w tym pokoleniu, do tego, że katolicy w Polsce staną się mniejszością - mówił Nitras odwołując się pośrednio do wyników licznych badań społecznych (w tym i tych prowadzonych przez sam Kościół), jasno wskazujących, że w Polsce mamy do czynienia z poważnym kryzysem Kościoła i z sekularyzacyjnymi trendami analogicznymi do tych, które parę dekad wcześniej zmieniły postawy wobec religii większości społeczeństw Zachodu. I choć dyskusyjny jest nawet fakt, czy czasem stan, o którym mówił Nitras, nie został już osiągnięty, to wybuchła burza z elementami paniki moralnej - a prawica oskarżyła posła Platformy o bez mała nawoływanie do prześladowań chrześcijan. Tym bardziej zaś to ciekawe, że Nitras jeszcze relatywnie niedawno należał do zdecydowanie konserwatywnego skrzydła Platformy Obywatelskiej, jednak jego światopogląd ewoluował, a sam Nitras nie miał nic przeciwko nazywaniu go „konserwatystą oświeconym”. W wywiadzie z 2017 roku opowiadał mi, jak patrząc na otoczenie społeczne, w którym przyszło dorastać jego córkom, zmieniał swoje podejście do feminizmu i kwestii równości praw. I jak zaczął się wstydzić swojego dawnego stosunku do osób LGBT, których kilkoro „odkrył” po latach wśród swych przyjaciół.

W Olsztynie mówił więc Nitras z perspektywy katolika i zarazem byłego platformerskiego konserwatysty będącego jednak obecnie zdeklarowanym zwolennikiem rozdziału Kościoła od państwa. Dla tradycyjnej prawicy to być może wielce oburzające, jednak wyborca Szymona Hołowni spojrzy na to zupełnie innym okiem - bo przecież sam często jest katolikiem, jednak mniej lub bardziej krytycznie nastawionym do Kościoła instytucjonalnego i krajowych kościelnych hierarchów. Podobnie zresztą może postrzegać słowa Nitrasa wyborca z grup klasy średniej wahających się między Platformą (z powodu poglądów na gospodarkę, podatki, rynek pracy) a lewicą (ze względu na kwestie światoglądowe). Zawierające jasną deklarację potrzeby rozdziału Kościoła i państwa słowa Nitrasa były skierowane do jednych i drugich.

Sami uczestnicy Campusu największy chyba problem mieli z Leszkiem Balcerowiczem. „Dziś na Campus Polska spotkanie z Panem Bogiem” zakrzyknęli na Twitterze radośnie członkowie stowarzyszenia Młodzi Nowocześni, wrzucając zdjęcie swojego idola na campusowym panelu. Już kilka wpisów dalej mocno skonsternowani odcinali się jednak od części jego wypowiedzi na temat kryzysu klimatycznego. Balcerowicz nie poszedł wprawdzie tym razem w czysty denializm klimatyczny, co już mu się wcześniej zdarzało, jednak ogłosił, że denialiści powinni mieć udział w debacie publicznej i naukowej i zdecydowanie nie odżegnywał się od ich tez. Uczestnicy Campusu weszli zresztą w dość ostry spór z Balcerowiczem, cytując mu m.in. fragmenty naukowych raportów o skutkach kryzysu klimatycznego. Część uczestników wyszła też z sali przed końcem spotkania, w czym chyba pomogła również dezynwoltura Balcerowicza wobec kwestii nierówności majątkowych.

Platformie udało się natomiast uniknąć katastrofy, która groziła Campusowi Polska w sensie stricte politycznym. Pamiętajmy, że była to impreza zwołana z inicjatywy Rafała Trzaskowskiego - na długo przed ogłoszeniem przez Donalda Tuska. Pamiętajmy też, jak kwaśno Trzaskowski przyjął powrót byłego lidera na stanowisko szefa PO. Pamiętajmy wreszcie i to, że Tusk jest politykiem, któremu na widok potencjalnego konkurenta włącza się natychmiastowo niemal zautomatyzowany tryb niszczenia - Trzaskowski wszedł na ten naturalny celownik Tuska dokładnie w momencie, w którym ten drugi zdecydował się na powrót do Platformy.

W tym kontekście niejeden z obserwatorów spodziewał się widoku triumfującego Tuska całkowicie przejmującego imprezę Trzaskowskiego i zgnębionego prezydenta Warszawy stojącego gdzieś z boku. Choć w Platformie niejednego z polityków ucieszyłby taki rozwój wypadków, marginalizacja Trzaskowskiego oznaczałaby wybór drogi niedającej PO większej szansy na poszerzenie obecnego elektoratu - o czym już niejednokrotnie na tych łamach pisaliśmy. W ten sposób PO stałaby się niemal wyłącznie partią sentymentu za epoką poprzedzającą rok 2015 - co w dłuższej perspektywie mogłoby nie wystarczyć nawet na utrzymanie świeżo odzyskanej sondażowej pozycji lidera na opozycji.

Tusk i Trzaskowski zdołali jednak odegrać sceny, w których przedstawili się jako uzupełniający się (z wzajemną życzliwością) liderzy tego samego ugrupowania. Zręcznie wyeksponowali różnice pokoleniowe, korzystny okazał się w tym sensie nawet ten głośny rozdźwięk między nimi w kwestii związków partnerskich (niezależnie od oceny ich stanowisk w tej kwestii) i równości małżeńskiej. Tusk mówi do pokoleń 40-sto, 50-cio i 60-cio latków maszerujących na demonstracjach KOD-u i żądających, by „najpierw odsunąć PiS od władzy” a później rozmawiać o czymkolwiek, zaś Trzaskowski bardziej do ich dzieci.

Prawdopodobnie jednak w najmniejszym stopniu udało się to, co miało być pierwotnie głównym - a oficjalnie jedynym - celem Campusu - czyli przyciągnięcie do Platformy na szerszą skalę młodszych pokoleń wyborców z grup innych niż te i tak skłaniające się do wyboru obozu liberalnego. Dla młodych lewicowców był to festiwal neoliberalizmu gospodarczego i szeroko rozumianego politycznego „dziaderstwa” z udziałem nestorów III RP i licznych duchownych. Dla równie młodych fanów „wolnościowego” skrzydła Konfederacji była to impreza skostniałego estabilishmentu politycznego. Dla młodych mniej zainteresowanych polityką, Campus w ogóle nie jest żadnym tematem, ponieważ go nawet nie zauważyli.

Ani za sprawą Campusu Polska Przyszłości, ani za sprawą dalszych wysiłków Platforma nie zdoła szybko zerwać z etykietą „partii boomersów” jaką zyskała w oczach bardziej progresywnie nastawionych grup młodych wyborców, wciąż długa droga przed nią, jeśli chodzi o ponowne przeciąganie na swą stronę wyborców Szymona Hołowni. Zarazem jednak Campus Polska okazał się dość spektakularnym, bardzo silnie obecnym w mediach i mediach społecznościowym sukcesem obozu liberalnego sugerującym jego względną otwartość i - również względną - gotowość do ewentualnej autorefleksji. Platformie udało się też zademonstrować, że możliwe jest - przynajmniej chwilowo - równoczesne wykorzystywanie potencjałów Donalda Tuska i Rafała Trzaskowskiego, co w dłuższej perspektywie może się dla tej partii okazać bardzo korzystne pod względem sondażowym.

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Powrót reprezentacji z Walii. Okęcie i kibice

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na i.pl Portal i.pl