Bóle kolan – o czym świadczy ból kolana przy zginaniu i chodzeniu? Najczęstsze przyczyny i metody leczenia

Bóle kolan dotyczą stawów kolanowych, które zlokalizowane są między kością udową a piszczelową. Ze względu na swoją funkcję, jaką jest zginanie kończyn dolnych, jak również na umiejscowienie, staw kolanowy należy do obszarów najbardziej narażonych na urazy i przeciążenia.

Zdarza się jednak, że odczuwany ból nie ma nic wspólnego z uszkodzeniem mechanicznym, a jest jednym z symptomów stanu chorobowego. W każdym z przypadków bóle kolana wymagają konsultacji lekarskiej.

Bóle kolan często osiągają znaczną intensywność i w wielu przypadkach wynikają z urazów mechanicznych. Staw kolanowy podlega bowiem znacznym obciążeniom, zwłaszcza u sportowców, choć nie tylko, bo m.in. również u osób z nadmierną masą ciała.

Kolano może ulec przeciążeniu zarówno w trakcie biegu, wspinaczki górskiej czy intensywnej jazdy rowerowej, jak i podczas noszenia ciężkich przedmiotów, jak choćby toreb z zakupami. W wyniku tych aktywności może dojść do skręcenia lub zwichnięcia stawu.

Na kontuzje stawów kolanowych najbardziej narażone są osoby, które na co dzień prowadzą siedzący tryb życia, a sport uprawiają okazjonalnie, często zapominając o odpowiedniej rozgrzewce lub nie przywiązując uwagi do właściwej techniki wykonywania ćwiczeń fizycznych.

Urazy kolan możemy podzielić na:

• zewnątrzstawowe – dotyczą torebki stawowej i więzadeł, powodują niestabilność stawu,
• wewnątrzstawowe – dotyczą łąkotek, struktur chrzęstnych i kostnych, powodują wystąpienie krwiaków śródstawowych, wysięków oraz utrudniają wyprost i zgięcie stawu.

Wszelkie urazy kolan należy konsultować z lekarzem, ponieważ mogą doprowadzić do poważnych komplikacji.
Urazy zewnątrzstawowe najczęściej podlegają leczeniu zachowawczemu i objawowemu, natomiast te wewnątrzstawowe wymagają specjalistycznej diagnostyki. Lekarz może zlecić wykonanie artroskopii, badania USG lub rezonansu magnetycznego. W zależności od charakteru i rozległości uszkodzeń, niezbędne może okazać się leczenie operacyjne.

Jeszcze przed wizytą u lekarza należy zaprzestać aktywności sportowej, a codzienne aktywności, zwłaszcza te, które obciążają kolano, ograniczyć do niezbędnego minimum. Doraźną ulgę mogą przynieść zimne okłady i stosowanie środków przeciwbólowyc,h miejscowo lub ogólnie. Natomiast stabilizator na kolano powinien być noszony tylko po konsultacji z lekarzem.

Bóle kolan pojawiające się w następstwie urazów, przy których doszło do głębokiego uszkodzenia tkanek skóry, mogą świadczyć o wystąpieniu infekcji bakteryjnej. W takim przypadku równolegle pojawia się zaczerwienienie skóry w okolicy stawu i obrzęk.

W takiej sytuacji leki przeciwbólowe najczęściej przynoszą tylko krótkotrwałą ulgę lub nie działają w ogóle. Zapalenie kolan o podłożu bakteryjnym wymaga leczenia antybiotykami. Przed przepisaniem właściwego środka lekarz pobierze próbkę płynu stawowego celem wykonania posiewu i antybiogramu. W przypadku rozległych infekcji konieczna może okazać się artroskopia kolana z płukaniem stawu.

Bóle kolan, którym towarzyszy gorączka i obrzęk stawu, mogą wynikać z zakażenia krętkiem Borrelia. Drobnoustrój przenoszony jest przez zakażone kleszcze i wraz z krwią może przedostać się do stawu kolanowego i innych obszarów organizmu. W konsekwencji dochodzi do rozwoju choroby odkleszczowej o nazwie borelioza. Jest on poprzedzony pojawieniem się charakterystycznych zmian skórne w postaci rumienia wędrującego.

Brak leczenia boreliozy sprawia, że choroba przechodzi w stan przewlekły. Rozwijając się przez długi czas, prowadzi do trwałego uszkodzenia i zniekształcenia stawów.

Boreliozę leczy się poprzez antybiotykoterapię. Czas trwania terapii zależy od stopnia rozwoju choroby. Może się zdarzyć, że po jej zakończeniu nadal będą pojawiać się niepokojące objawy. W takim przypadku mówi się o zespole poboleriozowym. Stan ten nie wymaga leczenia i tylko w niektórych przypadkach wdrażana jest terapia objawowa.

Bóle kolan odczuwane przy chodzeniu mogą wskazywać na choroby autoimmunologiczne – zwykle jest to choroba reumatyczna. W takiej sytuacji pojawia się też zaczerwienienie bądź zasinienie skóry wraz z jej wyraźnie wyczuwalnym rozpaleniem.

W reumatoidalnym zapaleniu stawów (RZS) ból jest odczuwany w obu stawach, tj. po obu stronach ciała. Chory doświadcza porannego zesztywnienia zmienionych chorobowo stawów. Mogą wystąpić objawy charakterystyczne dla grypy: stan podgorączkowy, uczucie osłabienia i rozbicia, utrata apetytu. Zwykle choroba atakuje najpierw mniejsze stawy, ale zdarza się, że w pierwszej kolejności dotyka kolan.

Jako dolegliwość ogólnoustrojowa tkanki łącznej o podłożu immunologicznym RZS nie dotyczy wyłącznie stawów, ale to właśnie w tym obszarze wyrządza największe szkody. Źródłem schorzenia jest stan zapalny błony maziowej, który doprowadza do jej przerostu. Wraz z postępem choroby, chrząstki stawowe otrzymują coraz mniej substancji odżywczych, co doprowadza do ich degradacji.

Gdy ból pojawia się w odcinku krzyżowo-udowym i promieniuje do pośladków, ud i kolan, oraz towarzyszy mu poranna sztywność kręgosłupa, wskazuje na zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK). We wczesnej fazie choroby mogą pojawić się też objawy grypopodobne tak jak w RZS. Przy ZZSK ból ulega jednak złagodzeniu pod wpływem wysiłku fizycznego, a nie – odpoczynku, jak w RZS.

W przypadku chorób reumatycznych leczenie na własną rękę (np. za pomocą ciepłych okładów czy maści rozgrzewających), może przynieść więcej szkody niż pożytku. Zaobserwowane symptomy powinny skłonić do niezwłocznej wizyty u reumatologa. Lekarz zleci wykonanie badania obrazowego (USG, rezonansu magnetycznego lub tomografii komputerowej) i badań laboratoryjnych.

Metoda leczenia dobierana jest na podstawie otrzymanych wyników. Najczęściej stosuje się leki przeciwzapalne i przeciwbólowe, ale podstawą jest rehabilitacja, służąca poprawie ruchomości stawów i wzmocnieniu mięśni. W niektórych przypadkach, niezbędna okazuje się rekonstrukcja zmienionego chorobowo stawu.

Bóle kolan, które pojawiają się w trakcie schodzenia ze schodów, i wraz z którymi występuje zesztywnienie kolan, są objawem zmian zwyrodnieniowych. Mogą być one rezultatem procesu starzenia się tkanki chrzęstnej, ale także częstych przeciążeń stawów, do którego dochodzi np. pod wpływem długotrwałego uprawiania ekstremalnych sportów siłowych, częstego biegania w niewłaściwie dobranym obuwiu lub pod wpływem zbyt dużej masy ciała – w następstwie nadwagi lub otyłości.

W zaawansowanych stanach zwyrodnieniowych silne dolegliwości bólowe pojawiają się przy każdym ruchu, nie tylko podczas schodzenia po schodach. Występuje też ograniczenie ruchomości tych stawów i charakterystyczne dźwięki towarzyszące zgięciu i wyprostowi, które można porównać do trzaskania. Wraz ze zmianami zwyrodnieniowymi kolan często pojawia się zaczerwienienie skóry i obrzęk, świadczące o wystąpieniu wysięku i wymagające interwencji medycznej.

Zwyrodnienia stawów diagnozowane są na podstawie badania obrazowego – RTG i USG. Leczenie dobierane jest stosownie do rozległości zmian. Dolegliwości bólowe mogą złagodzić leki przeciwbólowe i przeciwzapalne, ale w przypadku rozległych zwyrodnień jedynym środkiem łagodzącym ból jest blokada stawu kolanowego. W tym celu wykonywany jest zastrzyk z leku sterydowego.

W zwyrodnieniu stawów kolanowych zalecane jest podjęcie fizykoterapii. Odpowiednio dobrane ćwiczenia przyniosą ulgę i pozwolą zwiększyć zakres ruchowy zmienionego chorobowo kolana. U osób, które rezygnują z takiej formy leczenia, sprawność stawu z czasem ulega znacznemu pogorszeniu.