Będą ułatwienia w zatrudnianiu cudzoziemców. Procedury mają być krótsze i łatwiejsze

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji wskazuje, że od kilku lat obserwowany jest wzrost liczby wniosków o udzielenie zezwoleń pobytowych na terytorium Polski. To z kolei przekłada się na coraz dłuższy czas oczekiwania na rozpatrzenie tych spraw. W 2020 r. wydano zezwolenia na pracę dla ponad 406 tys. cudzoziemców, a np. w 2015 r. takich zezwoleń było tylko około 66 tys. Według NIK, czas legalizacji pobytu cudzoziemców w Polsce w ciągu czterech lat wydłużył się średnio ponad trzykrotnie – z 64 do 206 dni. W raporcie podano przykład cudzoziemca, który na decyzję czekał ponad trzy lata. Tymczasem polscy pracodawcy coraz silniej czują niedobór pracowników, szczególnie w branży budowlanej, handlowej czy teleinformatycznej.

- W wyniku procesów demograficznych, naturalnych i związanych z migracją, kurczą się zasoby pracy. W 2000 r. liczba osób w wieku produkcyjnym wynosiła 25,2 mln, podczas gdy 20 lat później było to o 1,5 mln mniej. Firmy potrzebują pracowników, zarówno na stanowiskach specjalistycznych i kierowniczych, jak i do prac prostych. Bez uzupełnienia tej luki przedsiębiorstwa stracą możliwości realizacji kontraktów terminowych czy wywiązywania się z zawartych umów. Istnieje pilna konieczność szerszego otwarcia się na pracowników z państw trzecich – twierdzi Monika Fedorczuk, ekspertka Konfederacji Lewiatan.

Nowe regulacje są więc odpowiedzią na apele pracodawców. „Zachodzi potrzeba poprawy niektórych rozwiązań prawnych dotyczących dostępu cudzoziemców do polskiego rynku pracy w interesie polskich pracodawców, jak również ułatwienie pozyskiwania przez inwestorów strategicznych pracowników zza granicy" – czytamy w uzasadnieniu nowelizacji ustawy o cudzoziemcach, którą przygotowało Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji. Projekt został wpisany do wykazu prac legislacyjnych Rady Ministrów. Według wstępnych założeń resortu, nowe przepisy mogłyby wejść w życie w przyszłym roku.

Resort proponuje przede wszystkim skrócenie procedur. Przy udzielaniu zezwolenia na pobyt czasowy i pracę weryfikacji miałoby podlegać jedynie to, czy cudzoziemiec ma zagwarantowaną pracę z wynagrodzeniem nie niższym niż minimalne. Z przepisów usunięto wymóg posiadania źródła stabilnego i regularnego dochodu oraz gwarancji zamieszkania. Ta druga kwestia wzbudziła wątpliwości i obawy przed ewentualną falą bezdomności wśród cudzoziemców. Autorzy projektu stwierdzili jednak, że fakt podejmowania legalnej pracy jest wystarczający do uznania, że obcokrajowiec poradzi sobie również w kwestiach mieszkaniowych. Resort wskazuje też, że dzięki nowym przepisom, pobyt cudzoziemca w Polsce powinien zostać sformalizowany w ciągu dwóch miesięcy (od złożenia kompletu dokumentów). Eksperci oceniają, że przepisy idą w dobrym kierunku, ale są sformułowane zbyt ogólnikowo.

- Liczyliśmy na kompleksową reformę zatrudniania obcokrajowców, tymczasem resort proponuje jedynie nowelizację istniejącej ustawy. Dobrze, że ministerstwo podjęło ten temat. To oczywiście krok w dobrą stronę. Niestety boję się, że zaproponowane rozwiązania mogą być niewystarczające. Przydałoby się np., aby powiatowe urzędy pracy zostały bardziej zaangażowane w procedury. Myślę tu szczególnie o wydawaniu przez nich pozwoleń na pracę dla obcokrajowców – mówi radca prawny Tomasz Raczyński, ekspert od prawa pracy z kancelarii Raczyński i Bieszek.

Dodajmy, że na koniec sierpnia do ubezpieczeń społecznych w pomorskich placówkach ZUS zgłoszonych było w sumie ponad 53 tys. obcokrajowców. W ciągu dwóch wakacyjnych miesięcy przybyło ich 1,1 tys.

- Liczba obcokrajowców, którzy mają umowę o pracę, przekroczyła 25,7 tys. i w porównaniu do końca czerwca tego roku wzrosła o ponad 700. To ponad 48 proc. wszystkich zgłoszonych do ubezpieczeń społecznych na Pomorzu przybyszy z zagranicy. Przybyło również cudzoziemców, którzy prowadzą własną działalność gospodarczą. Ich liczba wzrosła z 1361 na koniec czerwca 2021 r. do 1396 na koniec sierpnia. Pozostałe 49 proc. obcokrajowców na Pomorzu zatrudnione jest na innego rodzaju oskładkowanych umowach, np. zleceniu – twierdzi Krzysztof Cieszyński, regionalny rzecznik prasowy ZUS województwa pomorskiego.

Rzecznik ZUS wyjaśnia również, że rzeczywista liczba obywateli obcych państw pracujących na Pomorzu może być wyższa, bo część z nich nie ma ubezpieczenia w ZUS. Dzieje się tak z powodu pracy w szarej strefie lub też z uwagi na zatrudnienie na nieoskładkowanych umowach lub podleganie ubezpieczeniom w KRUS. Cudzoziemcy pochodzą ze 105 państw. Na koniec sierpnia najwięcej było wśród nich obywateli Ukrainy – prawie 30,5 tys. Drugą grupę stanowiło ponad 3,9 tys. obywateli Białorusi.