Amerykańscy więźniowie wylecieli z Teheranu, Iran potwierdza odblokowanie funduszy. Co wiemy o uwolnionych skazańcach?

Pięć osób z amerykańskim obywatelstwem, przetrzymywanych dotąd w Iranie, wyleciało z lotniska w Teheranie w poniedziałek – przekazały AP dwa anonimowe źródła, w tym wysokiej rangi urzędnik administracji prezydenta USA Joe Bidena. Według tego źródła na pokładzie samolotu lecącego do Kataru jest też dwóch krewnych jednego z uwolnionych.

Wymiana więźniów, w ramach której z USA zwolnionych miało również zostać pięciu Irańczyków, to element ogłoszonego w sierpniu porozumienia pomiędzy Waszyngtonem a Teheranem. Częścią tej umowy miało być też odblokowanie blisko 6 mld dolarów irańskich funduszy zamrożonych w Korei Południowej.

– Pieniądze te dotarły już do Kataru – ogłosił w poniedziałek rzecznik irańskiego MSZ Naser Kanaani, cytowany przez AP.

Katar pośredniczył w negocjacjach amerykańsko-irańskich i według urzędników w Waszyngtonie ma również nadzorować wydawanie odblokowanych funduszy, by zostały przeznaczone na towary nieobjęte sankcjami, takie jak żywność i leki.

– W kwestii wymiany więźniów, nastąpi ona w poniedziałek. Pięciu więźniów, obywateli Islamskiej Republiki (Iranu) zostanie zwolnionych z więzień w USA. Pięciu obywateli, którzy byli uwięzieni w Iranie, zostanie przekazanych stronie amerykańskiej – powiedział Kanaani w państwowej telewizji.

Jak dodał, dwóch irańskich więźniów po zwolnieniu pozostanie w USA.

– Władze USA nie odniosły się dotąd do informacji o odblokowaniu irańskich środków. Szef irańskiego banku centralnego Mohamad Reza Farzin potwierdził natomiast w telewizji, że na katarskie konta trafiło około 5,9 mld dolarów. Jeszcze kilka miesięcy temu Iran spodziewał się, że dostanie nawet 7 mld dolarów – przypomina AP.

Odblokowane fundusze to pieniądze, jakie Korea Południowa była winna Iranowi za ropę kupioną od niego przed 2019 rokiem, czyli przed wprowadzeniem amerykańskich sankcji zakazujących takiego handlu.

Mimo niedawnej umowy w sprawie uwolnienia zamrożonych funduszy i wymiany więźniów, relacje USA z Iranem pozostają napięte. Obie strony spierają się m.in. w sprawie ambicji nuklearnych Teheranu i jego wpływów w regionie, a także obecności wojskowej USA w Zatoce Perskiej. Iran zapewnia, że jego program nuklearny jest pokojowy, ale jednocześnie wzbogaca uran do poziomu bliskiego uranowi bojowemu.

Relacje Waszyngtonu z Teheranem znacznie pogorszyły się, gdy w 2018 roku ówczesny prezydent USA Donald Trump wycofał swój kraj z umowy nuklearnej, zawartej przez Iran ze światowymi mocarstwami w 2015 roku. Umowa miała na celu ograniczenie irańskiego programu wzbogacania uranu, by utrudnić temu krajowi dostęp do broni jądrowej, w zamian za zniesienie międzynarodowych sankcji.

Rząd USA uznał, że cała piątka została niesłusznie oskarżona. Ich uwolnienie nastąpiło po ponad dwóch latach negocjacji między Waszyngtonem a Teheranem.

Oto, co wiadomo o zatrzymanych, którzy opuścili Iran:

• Siamak Namazi

  51-letni Siamak Namazi to irańsko-amerykański biznesmen. Jest on obywatelem amerykańskim, którego Iran przyznał się więzić przez najdłuższy czas. Namazi przyleciał do Iranu ze swojego domu w Dubaju, w Zjednoczonych Emiratach Arabskich, latem 2015 roku, aby odwiedzić swoich rodziców i wziąć udział w pogrzebie, ale został oskarżony o "współpracę z wrogim rządem" - w odniesieniu do Stanów Zjednoczonych.

  Władze Iranu aresztowały później ojca Namaziego, Baquera Namaziego, emerytowanego urzędnika ONZ, gdy ten odwiedził Iran, by sprawdzić, co z synem. Starszy z panów Namazi mógł jednak opuścić Iran ze względów zdrowotnych w październiku ubiegłego roku po pobycie w areszcie domowym.

  W styczniu Siamak Namazi rozpoczął strajk głodowy, apelując bezpośrednio do prezydenta Bidena o negocjacje w sprawie jego uwolnienia.

• Emad Sharghi

  To 59-cio letni mężczyzna, również irańsko-amerykański obywatel i biznesmen. Przeprowadził się do Iranu w 2017 r. wraz z żoną Bahareh Amidi Shargi, po tym jak ich córki wyjechały na studia. Para chciała ponownie połączyć się z językiem i kulturą miejsca, które oboje opuścili jako dzieci, a pan Sharghi zaczął pracować dla jednego irańskiego funduszy.

  Jako partner w firmie w Abu Dhabi zajmującej się leasingiem i sprzedażą prywatnych samolotów, pan Sharghi badał możliwości biznesowe z irańskimi start-upami.

  Pan Sharghi został aresztowany w 2018 r. i zwolniony po ośmiu miesiącach aresztu, ale nie pozwolono mu opuścić Iranu.

  Kiedy w 2020 r. próbował nielegalnie opuścić kraj, został schwytany i skazany na 10 lat więzienia pod zarzutem współpracy z wrogim państwem.

• Morad Tahbaz

  Kolejny irańsko-amerykański biznesmen, który posiada również obywatelstwo brytyjskie. 67-latek jest działaczem na rzecz ochrony przyrody, współzałożycielem Persian Wildlife Heritage Foundation, organizacji non-profit zajmującej się ochroną zagrożonych zwierząt w Iranie.

  W 2018 r. został aresztowany wraz z ośmioma innymi pracownikami organizacji pod zarzutem "kontaktów z rządem USA" i skazany na 10 lat więzienia. Jego żona, Vida, również obywatelka USA, przebywała w Iranie w czasie jego zatrzymania i otrzymała zakaz opuszczania kraju. Jest z nim w samolocie opuszczającym Iran.

• Dwoje nieznanych zatrzymanych

Jak twierdzi rząd USA, nazwisk dwóch pozostałych zwolnionych więźniów na prośbę ich rodzin nie ujawniono.

Jesteśmy na Google News. Dołącz do nas i śledź Portal i.pl codziennie. Obserwuj i.pl!

Jednym z nich jest naukowiec i biznesmen z Kalifornii, zatrzymany prawie rok temu. Drugą osobą jest kobieta, która pracowała dla grup pomocy humanitarnej w Afganistanie i została aresztowana w 2023 roku. Według osób zaznajomionych z umową i irańskimi doniesieniami medialnymi, jej zatrzymanie opóźniło porozumienie między USA a Iranem w sprawie więźniów, kiedy Stany Zjednoczone stwierdziły, że wszyscy obywatele amerykańscy muszą zostać objęci wymianą.

Źródło: PAP / nytimes.com

lena