Alarm Smogowy: Nowy Targ ma najbardziej rakotwórcze powietrze w Polsce i Unii! Kilka małopolskich gmin w czołówce śmiertelnie czarnej listy

Zbigniew Bartuś
Zbigniew Bartuś
Andrzej Wisniewski / Polska Press
Polski Alarm Smogowy publikuje dziś najnowsze zestawienie najbardziej zanieczyszczonych miejscowości w Polsce w trzech kategoriach: największej liczby dni smogowych w roku, najwyższego stężenia pyłów oraz najbardziej rakotwórczego powietrza. Na czele wszystkich trzech śmiertelnie czarnych rankingów - opartych na zweryfikowanych danych Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska za rok 2020 – figuruje Nowy Targ, a w czołowej szesnastce znalazło się aż siedem miejscowości z Małopolski. W komentarzu PAS czytamy, że „w Nowym Targu odnotowuje się najgorszą jakość powietrza w całej Unii”. Wymiana kopciuchów będących głównym źródłem trucizn idzie tam opornie (701. miejsce w Polsce w rankingu Czystego Powietrza w III kwartale 2021). Tymczasem władze skupiły się na… przeniesieniu stacji pomiarowej w miejsce bardziej oddalone od smogu.

FLESZ - Nowe obostrzenia od 15 grudnia!

od 16 lat

- Odkąd zaczęliśmy analizować wyniki pomiarów i publikować rankingi smogowych liderów, nie było sytuacji, w której jedno miasto wygrało we wszystkich kategoriach. Teraz to się zmieniło. Nowy Targ pokonał wszystkich – komentuje z przekąsem Piotr Siergiej, rzecznik PAS.

W Nowym Targu czujniki GIOŚ odnotowały w ciągu roku aż 90 dni smogowych (niemal co czwarty dzień roku i większość dni w sezonie grzewczym!), a w zajmującej czwarte miejsce w kraju (po Nowej Rudzie i Pszczynie) Suchej Beskidzkiej – 72; w Zabierzowie takich śmiertelnie groźnych dla mieszkańców dni było 67. W czołówce tego potwornie smutnego zestawienia znalazły się także: Oświęcim (65 dni smogowych w roku), Skawina (50) i Tuchów (50).

Najwyższe roczne stężenia PM10 odnotował również Nowy Targ – z 42 mikrogramami na metr sześc. Zostawił w tyle całą konkurencję ze Śląska i Małopolski. W Nowym Sączu, Oświęcimiu i Skawinie stężenie sięgało 34, a w Zabierzowie 33.

W najbardziej zatrważającym z wszystkich czarnych rankingów – zatytułowanym „Miejscowości z najbardziej rakotwórczym powietrzem (największym rocznym stężeniem benzo(a)pirenu)” - Nowy Targ wyprzedził wicelidera, czyli Nową Rudę, o prawie dwie długości. Stężenie kancerogennego obłoku wyniosło tu katastrofalne 18 nanogramów na metr sześcienny - przy normie Światowej Organizacji Zdrowia wynoszącej 0,12 (150 razy mniej!!!) i normie krajowej wynoszącej 1! Pomiary GIOŚ dowodzą czegoś jeszcze okropniejszego: że powietrze w Nowym Targu, zamiast się poprawiać – jak w Krakowie, Zielonkach czy Liszkach – co roku się pogarsza.

Na „podium” tego deprymującego zestawienia znalazł się także Nowy Sącz (norma krajowa przekroczona 11 razy, światowa – 92 razy), a za nim Sucha Beskidzka (10), Rabka Zdrój (9) i Tuchów (9). Niewiele lepszym powietrzem oddychali mieszkańcy Oświęcimia i Olkusza (po 7) oraz Bochni i Zakopanego (po 6).

Nic dziwnego, że lokalne władze części wymienionych gmin postanowiły przyspieszyć walkę ze smogiem. Miejscowy zakaz stosowania węgla zamierzają w najbliższych latach wprowadzić samorządowcy ze Skawiny, Niepołomic, Krzeszowic, miast Nowy Targ i Oświęcim, Rabki-Zdrój oraz gminy Czarny Dunajec. Równocześnie jednak niektórzy z nich podjęli z nich działania wywołujące oburzenie wszystkich, którym zależy na oddychaniu zdrowym powietrzem.

– Otrzymaliśmy informację, że w Nowym Targu, wskutek zabiegów lokalnych władz, zmieniona zostanie lokalizacja punktu pomiarowego. Ma on stanąć w miejscu o znacząco niższym stężeniu zanieczyszczeń, gdzie właściwie kończy się obszar zabudowy. To tak, jakby chory na zapalenie płuc, zamiast się leczyć, postanowił wyjąć termometr spod pachy i włożyć go do kieszeni, by twierdzić, że nie ma gorączki – komentuje ostro Andrzej Guła, lider Polskiego Alarmu Smogowego.

Jak się dowiadujemy, w sprawie tej interweniował Bartłomiej Orzeł, pełnomocnik premiera ds. rządowego programu Czyste Powietrze. Co ciekawe, w ostatnim zweryfikowanym rankingu aktywności mieszkańców wszystkich 2477 gmin w Polsce w tymże programie (za III kwartał 2021), porównującym liczbę złożonych wniosków o wymianę kopciuchów z liczbą starych kotłów pozostałych do wymiany, miasto Nowy Targ zajęło odległe 701. miejsce w Polsce (mieszkańcy przez cały kwartał złożyli zaledwie 52 wnioski o dofinansowanie wymiany kopciuchów; a w gminie dymią wciąż tysiące trujących palenisk). Okalająca miasto gmina wiejska Nowy Targ wypadła jeszcze gorzej, zajmując miejsce 1518 (37 wniosków przez cały kwartał). Dla porównania w dużo mniejszej gminie Brzeszcze mieszkańcy złożyli 92 wnioski, a w śląskim Rybniku… 726.

Gdzie trują najmocniej? Smogowy ranking za rok 2020

Polski Alarm Smogowy co roku publikuje ranking najbardziej zanieczyszczonych miejscowości w Polsce. Tegoroczne zestawienie zostało ogłoszone w czwartek 9 grudnia. W komentarzu PAS zwraca uwagę, że absolutny lider tego niechlubnego rankingu, Nowy Targ - miasto, w którym odnotowywane jest największe zanieczyszczenie powietrza w całej Unii Europejskiej - przenosi stację monitoringu powietrza na obrzeża miasta. Co deprymujące - wśród smogowych liderów nie brakuje uzdrowisk: na wysokiej pozycji znalazły się śląskie Goczałkowice-Zdrój i małopolska Rabka-Zdrój.

Ranking Polskiego Alarmu Smogowego tworzony jest co roku na podstawie oficjalnych wyników pomiarów ze stacji Państwowego Monitoringu Środowiska (PMŚ). Najnowszy ranking obejmuje dane z roku 2020. Co istotne, analiza dotyczy wyłącznie miejscowości, w których prowadzone są pomiary PMŚ. Nie jest znana sytuacja w pozostałych miejscowościach, lecz można przypuszczać, że również tam jakość powietrza często znacząco odbiega od obowiązujących norm.

- Odkąd zaczęliśmy analizować wyniki pomiarów i publikować rankingi smogowych liderów, nie było sytuacji, w której jedno miasto wygrało we wszystkich kategoriach – powiedział Piotr Siergiej, rzecznik PAS. To zmieniło się w ostatnim roku. Zarówno średnie roczne stężenie pyłów PM10, liczba dni z powietrzem nienadającym się do oddychania, jak i roczne stężenie rakotwórczego benzo(a)pirenu (BAP) wywindowało podhalański Nowy Targ na pozycję niekwestionowanego smogowego lidera. Nasz ranking nie zachęca do odwiedzin tego miasta. Co więcej – dodaje Piotr Siergiej - od 2016, czyli odkąd rozpoczęto pomiary benzo(a)pirenu w Nowym Targu, stężenie tego rakotwórczego zanieczyszczenia wzrasta z roku na rok. Według pomiarów PMŚ stężenie BAP w 2016 wynosiło 8 ng/m3, w 2017 r. już 15 ng/m3, a od 2018 oscyluje wokół 18 ng/m3. To 1800 procent dopuszczalnej w Polsce normy!

- W rozmowach mieszkańców Nowego Targu pojawia się nowy trend. Niektórzy poważnie zastanawiają się nad wyprowadzką z miasta w sezonie zimowym, na przykład do Krakowa

– komentuje Magdalena Cygan, aktywistka Nowotarskiego Alarmu Smogowego.

Tymczasem władze miasta wraz z Głównym Inspektoratem Ochrony Środowiska (GIOŚ) zdecydowały się na przeniesienie stacji monitoringu powietrza na obrzeża miasta. Stara stacja przestała działać już na początku grudnia. Przedstawiciele ruchu antysmogowego nie kryją oburzenia takim podejściem władz miasta i państwowych służb ochrony środowiska. Andrzej Guła uważa takie postępowanie za przejaw skrajnej niekompetencji gminy i Inspekcji Ochrony Środowiska, gdyż zerwanie ciągłości pomiarów uniemożliwi weryfikację podstawowej kwestii: czy w mieście następuje poprawa jakości powietrza czy też nie.

- Bulwersujące i skrajnie nieprofesjonalne jest to, że GIOŚ nie dokonał porównawczych pomiarów w obu lokalizacjach. Takie pomiary powinny być prowadzone co najmniej przez trzy miesiące w sezonie jesienno-zimowym

– kwituje Andrzej Guła.

Smog w Małopolsce: coraz czystszy Kraków i chore płuca w Rabce

Warto przyjrzeć się rankingom smogowych rekordzistów prowadzonych przez PAS od 2015 roku. Od 2019 roku, gdy w życie weszła uchwała antysmogowa, w zestawieniach najbardziej zanieczyszczonych miast nie znajdziemy już Krakowa. To największa poprawa jakości powietrza we wszelkich rankingach Alarmu Smogowego. Widać, że konsekwentna polityka antysmogowa Krakowa przynosi odczuwalne i mierzalne skutki. Miasto jest dziś podtruwane przez mieszkańców obwarzanka, ale i w 14. gminach Metropolii Krakowskiej dzieje się coraz więcej dobrego.

Na liście smogowych rekordzistów przeważają niewielkie miasta, a nawet wsie. Jest wśród nich m.in. podkrakowski Zabierzów, który jednakowoż w minionym roku poczynił pewne postępy. Mogę być one jednak niewystarczające, by nie załapać się do czołówki kolejnego zestawienia.

Niektórych dziwić może nieobecność w rankingu wielkich metropolii, uznawanych często za najmocniej zanieczyszczone obszary w kraju. Wśród najbardziej zanieczyszczonych miejscowości pod kątem stężeń rakotwórczego BAP prócz Nowego Targu znajdują się także: Nowa Ruda, Nowy Sącz czy Sucha Beskidzka. W rankingu widnieją również miejscowości uzdrowiskowe: Goczałkowice-Zdrój i Rabka-Zdrój. W tej ostatniej stężenie rakotwórczego benzo(a)pirenu wyniosło aż 900 proc. normy. A ludzie, zwłaszcza dzieci, przyjeżdżają tutaj leczyć się m.in. na płuca…

Alarm Smogowy: Nowy Targ ma najbardziej rakotwórcze powietrze w Polsce i Unii! Kilka małopolskich gmin w czołówce śmiertelnie czarnej listy

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wideo
Wróć na i.pl Portal i.pl