100 lat temu urodziła się Krystyna Krahelska. To jej twarz ma warszawska Syrenka [ZDJĘCIA + VIDEO]

Krystyna Krahelska urodziła się 24 marca 1914 r. w rodzinnym majątku w Mazurkach nad rzeką Szczarą koło Baranowicz jako córka Jana Krahelskiego, inżyniera, późniejszego oficera WP, starosty i wojewody poleskiego w latach 1926-1932 oraz Janiny Bury, biologa. Była bratanicą Wandy Krahelskiej-Filipowiczowej (uczestniczki zamachu na rosyjskiego generała-gubernatora Skałona) oraz kuzynką męża Haliny Krahelskiej. Była to typowa rodzina inteligencka.

Od roku 1928 członek ZHP, w latach 1929-1932 prowadziła gromadę zuchów. W roku 1931 uczestniczyła w składzie delegacji polskiej w Zlocie Skautów Słowiańskich w Pradze. W 1932 zdała maturę w gimnazjum im. Romualda Traugutta w Brześciu nad Bugiem.

Od października 1932 studiowała geografię i historię, a następnie etnografię na Wydziale Humanistycznym UW, gdzie była podopieczną Cezarii Baudouin de Courtenay Ehrenkreutz Jędrzejewiczowowej. Kilkakrotnie wykonywała pieśni regionalne przed mikrofonami Polskiego Radia w Wilnie i Warszawie. W maju 1939 zdała egzamin dyplomowy. W latach 1936-1937 pozowała Ludwice Nitschowej, autorce pomnika warszawskiej Syrenki.

Ludwika Nitschowa o pomniku Syreny:

Wyrzeźbiona przeze mnie twarz Syreny warszawskiej jest twarzą Krystyny zmonumentalizowaną, aby nie było tak łatwo rozpoznać Krysię, chodzącą ulicami, co by Ją może krępowało. Bo chodziła ulicami warszawskimi prosta, wysoka, jaśniejąca uśmiechem wewnętrznej młodzieńczej radości i siły, gotowa na wszystko, co uczciwe, sprawiedliwe i piękne.

Wiersze i piosenki pisała od 1928. Najbardziej znaną swoją piosenkę „Hej, chłopcy, bagnet na broń” napisała w styczniu 1943 dla żołnierzy „Baszty”. Stała się ona najpopularniejszą piosenką żołnierską Polski Walczącej i powstania warszawskiego. Tekst opublikowano po raz pierwszy na łamach konspiracyjnego pisma „Bądź Gotów” (20 listopada 1943 nr 21), a następnie przedrukowano kilkakrotnie w prasie powstańczej oraz w dwóch konspiracyjnych antologiach Pieśni Podziemne (1944) i Śpiewnik B.Ch (październik 1944), a także w wielu antologiach powojennych.

We wrześniu 1939 w oblężonej stolicy działała w ramach obrony cywilnej, a podczas okupacji przebywała w Warszawie, a następnie pracowała w Państwowym Instytucie Gospodarstwa Wiejskiego w Puławach. Od grudnia 1939 w konspiracji w Związku Walki Zbrojnej. Łączniczka i kurierka do specjalnych poruczeń na teren Nowogródczyzny. Przewoziła broń, przeszkolona w służbie sanitarnej, a w latach 1943–1944 pracowała jako pielęgniarka w szpitalu powiatowym we Włodawie. Jako sanitariuszka jeździła do oddziałów partyzanckich i szkoliła dziewczęta do służby sanitarnej.

Od maja 1943 ponownie w Warszawie, a w powstaniu warszawskim przydzielona jako sanitariuszka 1108. plutonu (dowódca ppor. Karol Wróblewski ps. „Wron”) w 3. szwadronie 1. dywizjonu „Jeleń” 7. Pułku Ułanów Lubelskich AK pod pseudonimem „Danuta”. 1 sierpnia, podczas prowadzonego przez pluton od strony ul. Polnej ataku na budynek Domu Prasy przy ul. Marszałkowskiej 3/5 (m.in. siedziba redakcji i drukarni „Nowego Kuriera Warszawskiego”), w momencie ratowania rannego kolegi została trzykrotnie postrzelona w klatkę piersiową. Była operowana w szpitalu powstańczym na ul. Polnej 34, jednak w wyniku zadanych ran zmarła nad ranem 2 sierpnia.

Została pochowana w ogródku domu przy ul. Polnej 36, a po wojnie prochy przeniesiono na Cmentarz na Służewie przy ul. Renety.

Pośmiertnie awansowana do stopnia plutonowego Armii Krajowej oraz odznaczona orderami.